Η παγκόσμια αράχνη

Συνέβη στο Σικάγο, το 1886.

Την πρώτη Μαΐου, όταν η απεργία είχε παραλύσει το Σικάγο και άλλες πόλεις, η εφημερίδα Philadelphia Tribune διέγνωσε:

Ναζιστικό προπαγανδιστικό πόστερ (1932)

"Ένα είδος παγκόσμιας αράχνης τσίμπησε τους εργάτες, που τρελάθηκαν."

Οι εργάτες που αγωνίζονταν για το ημερήσιο οχτάωρο εργασίας και για το δικαίωμά τους να συνδικαλίζονται ήταν τρελοί.

Την επόμενη χρονιά, τέσσερις ηγέτες της εργατικής τάξης κατηγορήθηκαν για δολοφονία, και καταδικάστηκαν χωρίς αποδείξεις σε μια παρωδία δίκης.

Ο Γκέοργκ Ένγκελ, ο Άντολφ Φίσερ, ο Άλμπερτ Πάρσονς και ο Όγκαστ Σπις οδηγήθηκαν στην κρεμάλα. Ο πέμπτος καταδικασμένος, ο Λούις Λινγκ, είχε τινάξει τα μυαλά του στο κελί του.

Κάθε Πρωτομαγιά τους θυμάται όλος ο κόσμος.

Με το πέρασμα του χρόνου, οι διεθνείς συνθήκες, το Σύνταγμα και οι νόμοι τους δικαίωσαν.

Όμως οι μεγάλες εταιρίες εξακολουθούν να το αγνοούν. Απαγορεύουν στους εργάτες τους να συνδικαλίζονται, και μετρούν την εργάσιμη ημέρα με εκείνα τα λιωμένα ρολόγια που ζωγράφιζε ο Σαλβαδόρ Νταλί.

 
Εντουάρντο Γκαλεάνο, Καθρέφτες

"Εμμονή της Μνήμης" (πιο γνωστός ως τα "Λιωμένα Ρολόγια"), Σαλβαδόρ Νταλί (1931)

Από: Κελαηδίσματα

Guerníca (26/4/1937)

Παρίσι, άνοιξη του 1937: Ο Πάμπλο Πικάσο ξυπνάει και διαβάζει.

Διαβάζει την εφημερίδα, παίρνοντας το πρωινό του στο εργαστήριό του.

Ο καφές κρυώνει στο φλυτζάνι.

Η γερμανική αεροπορία ισοπέδωσε την πόλη Γκερνίκα. Επί τρεις ώρες τα ναζιστικά αεροπλάνα κατεδίωκαν και χτυπούσαν τον κόσμο που προσπαθούε να ξεφύγει από τη φλεγόμενη πόλη.

Ο στρατηγός Φράνκο διαβεβαιώνει πως η Γκερνίκα κάηκε από τους πυρομανείς Αστουριανούς και Βάσκους, που ανήκαν στην τάξη των κομμουνιστών.

Δύο χρόνια αργότερα, στη Μαδρίτη, ο Βόλφραμ φον Ριχτχόφεν, διοικητής του γερμανικού στρατού στην Ισπανία, συνοδεύει τον Φράνκο στο θεωρείο της νίκης: σκοτώνοντας Ισπανούς, ο Χ’ιτλερ κάνει δοκιμές για τον επόμενο παγκόσμιο πόλεμο.

Εντουάρντο Γκαλεάνο, Καθρέφτες

Αλφρέδο Γκεβάρα: Μια μορφή αναντικατάστατη

Την προηγούμενη Παρασκευή (19/4) πέθανε σε ηλικία 87 ετών ο Αλφρέδο Γκεβάρα Βαλντές, εμβληματική προσωπικότητα της κουβανικής κουλτούρας, ιδρυτής του ICAIC και διευθυντής του Φεστιβάλ Νέου Λατινοαμερικού Σινεμά της Αβάνας. Ήταν στενός φίλος του Φιντέλ Κάστρο από τα φοιτητικά τους χρόνια στο πανεπιστήμιο της Αβάνας και μαζί του σε κομβικές ιστορικές στιγμές, όπως το Μπογκοτάσο το 1948. Συμμετείχε στο φοιτητικό κίνημα και συνελήφθη κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μπατίστα.

Σπούδασε φιλοσοφία και σκηνοθεσία θεάτρου και συνεργάστηκε με μεγάλους δημιουργούς, όπως με το Λουίς Μπουνιουέλ στο μεξικάνικο φιλμ Νασαρίν (1958). Μετά το θρίαμβο της επανάστασης, ο Φιντέλ Κάστρο του ανέθεσε να στήσει το νέο κουβανικό σινεμά, καθώς προηγουμένως υπήρχε μεν στο νησί κινηματογραφική βιομηχανία, πλήρως όμως επηρεασμένη και ελεγχόμενη από το Χόλιγουντ. Το Μάρτιο του 1959 ίδρυσε γι’ αυτό το σκοπό το Κουβανικό Ινστιτούτο Κινηματογραφικής Τέχνης και Βιομηχανίας (ICAIC), ένα από τα σημαντικότερα και πιο πρωτοποριακά κέντρα της Έβδομης Τέχνης στη Λατινική Αμερική, με μεγάλη και πολύ αξιόλογη παραγωγή μέχρι σήμερα. Το 1979 ίδρυσε το Διεθνές Φεστιβάλ Νέου Λατινοαμερικανικού Κινηματογράφου της Αβάνας, ένα θεσμό με μεγάλη απήχηση και προβολή διεθνώς, στο οποίο παρέμεινε διευθυντής μέχρι το θάνατό του. Το 1983 διορίστηκε πρέσβης της Κούβας στην UNESCO.

Ανέκδοτο βιβλίο του Ζοζέ Σαραμάγκου στην έκθεση βιβλίου της Μπογκοτά

Jose Saramago και Pilar del Río στο Lanzarote
(του Pedro Villarubia)

Ένα ανέκδοτο βιβλίο του νομπελίστα Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Σαραμάγκου, καθώς και 30 μεταφράσεις στα ισπανικά έργων των "γειτόνων" συγγραφέων της Ιβηρικής θα βγουν στο φως με την ευκαιρία της 26ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου (FILBO) στη πρωτεύουσα της Κολομβίας, Μπογκοτά.

Τα εγκαίνια της σημαντικής αυτής λογοτεχνικής εκδήλωσης - της τρίτης σημαντικότερης στη Λατινική Αμερική μετά τις αντίστοιχες εκθέσεις του Μπουένος Άιρες (Αργεντινή) και της Γκουαδαλαχάρα (Μεξικό) - έκανε ο πρόεδρος της Κολομβίας, Χοσέ Μανουέλ Σάντος. Εκτός του βιβλίου του Σαραμάγκου θα παρουσιαστούν μεταφράσεις γνωστών Πορτογάλων συγγραφέων, από τον Φερνάντο Πεσόα μέχρι τον Βάσκο Γκράσα Μόουρα και άλλους σύγχρονους.

Η χήρα και μεταφράστρια στα ισπανικά του έργου του Ζοζέ Σαραμάγκου (1924 - 2010), Πιλάρ ντελ Ρίο, παρουσίασε στη Λισαβόνα το ανέκδοτο προηγουμένως δοκίμιο του συζύγου της με τον τίτλο "Το άγαλμα και η πέτρα", στο οποίο ο λογοτέχνης στοχάζεται γύρω από το έργο του και το πώς η ζωή στο Λανθαρότε των Καναρίων τον έκανε να αλλάζει τρόπο ζωής.

Η Πορτογαλία είναι φιλοξενούμενη χώρα στο 26ο φεστιβάλ FILBO, και συμμετέχει με 23 συγγραφείς της, 20.000 βιβλία που θα εκτεθούν στο περίπτερο της έκθεσης και άλλα 20.000 που θα δωριστούν μέσω του προγράμματος Libro al Viento ["Βιβλίο στον Άνεμο"].

Ο πρόεδρος Σάντος αναφέρθηκε ακόμα στην "εισβολή της πορτογαλικής κουλτούρας" και  τόνισε τη στενή σχέση μεταξύ Κολομβίας και Πορτογαλίας από τον προηγούμενο χρόνο, σε πολιτικό, οικονομικό και πολιτιστικό επίπεδο.

Στο φεστιβάλ θα παρυσιαστούν επίσης μεταφράσεις στα πορτογαλικά εμβληματικών έργων της κολομβιανής λογοτεχνίας όπως "Η δύνη" (La vorágine) του Χοσέ Εουστάσιο Ριβέρα και η ποιητική ανθολογία του Άλβαρο Μούτις, νικητή του Βραβείου Θερβάντες 2001.

Πηγή: Telesur

Το σκίτσο είναι του Pedro Villarubia (από τη σελίδα του καλλιτέχνη στο Facebook)

Εμιλιάνο Ζαπάτα: Γη και Ελευθερία (και μια επιστολή του για τη Ρωσική Επανάσταση)

"Zapata" (Diego Rivera 1931-32)

Ο Κάρλος Φουέντες αφηγείται ότι, διασχίζοντας κάποτε μαζί με ένα Βορειοαμερικάνο συγγραφέα τα χωριά της κοιλάδας της Μορέλος, "σταματήσαμε σ ένα ανώνυμο χωριό, ξεχασμένο από τους οδικούς χάρτες και από τις πινακίδες κυκλοφορίας. Ρωτήσαμε έναν αγρότη πώς ονομαζόταν το χωριό. Μας απάντησε: Γκαρντούνιο, σε καιρό ειρήνης. Ζαπάτα, σε καιρό πολέμου".

Στις 10 Απριλίου 1919 άφησε την τελευταία πνοή του ο Emiliano Zapata Salazar, αγροτικός ηγέτης της Μεξικάνικης Επανάστασης και επικεφαλής του Απελευθερωτικού Στρατού του Νότου. Έπεσε θύμα ενέδρας στο λατιφούντιο της Τσιμενέκα, στην πολιτεία Μορέλος, όπου πήγαινε να συναντήσει έναν από τους αξιωματικούς του εχθρού που ήθελε δήθεν να παραδοθεί, τον συνταγματάρχη Χεσούς Γκουαχάρδο. Εκτός από την απώλεια ενός μεγάλου επαναστάτη και κοινωνικού αγωνιστή ως προσωπικότητα, ο χαμός του Ζαπάτα σήμανε ουσιαστικά και την διακοπή της Μεξικάνικης Επανάστασης στην πιο ριζοσπαστική εκδοχή της, η οποία επισημοποιήθηκε με την εκλογή του στρατηγού Ομπρεγόν, του εκλεκτού της αναδυόμενης αστικής τάξης του Μεξικού, στο αξίωμα του προέδρου της δημοκρατίας τον επόμενο χρόνο. 

Ο Αργεντίνος μαρξιστής ιστορικός Adolfo Gilly στο βιβλίο του La Revolución Interrumpida [1] φωτίζει πολλές άγνωστες πτυχές της Μεξικάνικης Επανάστασης, της πρώτης μεγάλης επανάστασης του 20^ου αιώνα. Μεταξύ άλλων, τα ιδιαίτερα ταξικά χαρακτηριστικά της, το αγροτικό ζήτημα του Μεξικού και της Λατινικής Αμερικής γενικότερα, τις διαμάχες των συντελεστών της σε προσωπικό και τοπικιστικό επίπεδο, το ρόλο του βορειοαμερικανικού παράγοντα, το πώς η επίσημη ιστορία καθαγίασε τους πρωταγωνιστές εκ μέρους της αστικής παράταξης (Μαδέρο, Καράνσα, Ομπρεγόν) και υποβάθμισε το ρόλο των αγροτικών στρατών (του Ζαπάτα, του Βίγια, των ινδιάνων Γιάκι κ.α.), καθώς και τις ομοιότητες και διαφορές με άλλες κοσμοϊστορικής σημασίας επαναστάσεις όπως η Γαλλική και η Ρωσική. 

Ειδικότερα όσον αφορά στο Ζαπάτα, η ιστορία των «νικητών» του έχει κρατήσει μια θέση περίπου «συμπαθούς αγριάνθρωπου» ή «ευγενούς ληστή» μέσα στο έπος της Μεξικάνικης Επανάστασης. Ενός δηλαδή γενναίου και έντιμου κατά γενική ομολογία πολεμιστή, που στερούνταν ωστόσο πολιτικής εκπαίδευσης και συνείδησης. Είναι αλήθεια ο μεγάλος αρχηγός των εξεγερμένων αγροτών του Μορέλος ήταν περιορισμένης μόρφωσης, αλλά όχι εντελώς ακαλλιέργητος, όπως ας πούμε ο Πάντσο Βίγια [2]. Οι πολεμικές τακτικές της αγροτικής στρατιάς του – ιδιαίτερα στις φάσεις υποχώρησης και αναδίπλωσης – ήταν πρώιμες μορφές του αντάρτικου υπαίθρου που εφαρμόστηκε αργότερα στην Κίνα, τη Νότια Αμερική και το Βιετνάμ. Οι μαχητές του Ζαπάτα δεν ήταν επαγγελματίες στρατιωτικοί, ήταν απλοί αγρότες και εργάτες στα εργοστάσια ζαχαροκάλαμου, που όταν δεν μάχονταν επέστρεφαν στις συνήθεις εργασίες τους, δυσκολεύοντας έτσι τον εντοπισμό τους από τον εχθρό [3].

Είναι λιγότερο γνωστό ότι, εκτός από ικανότατος πολεμικός ηγέτης, ο Ζαπάτα ήταν και υπεύθυνος ενός πρωτόγνωρου κοινωνικού πειράματος στην νότια πολιτεία Μορέλος (βλ. χάρτη). Εκεί, μεταξύ 1910 και 1919 – με έμφαση στις ανοδικές φάσεις του Αγώνα – οργανώθηκε ένα είδος Κομμούνας, με κοινοτική ιδιοκτησία και καλλιέργεια της γης, γεωργικούς συνεταιρισμούς, αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια ζαχαροκάλαμου, κοινοτικά σχολεία και νοσοκομεία, δημοκρατικούς φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης. 

Αυτά όλα μέχρι τη δολοφονία του Εμιλιάνο Ζαπάτα τον Απρίλιο του 1919. Πριν συμπληρώσει τα 40 χρόνια του, όπως και ο Τσε [4]. Τελικά η Μεξικάνικη Επανάσταση επικράτησε μεν έναντι του παλιού πορφιριανού καθεστώτος [5] που προστάτευε τη μεγάλη ιδιοκτησία γης (λατιφούντια) και την παραδοσιακή πλουτοκρατία, αλλά ουσιαστικά με την πιο συντηρητική εκδοχή της [6], με βασικούς εκφραστές της και κυρίως ωφελημένους τους μικρότερους κτηματίες, τη μεσαία αστική τάξη και τους νικητές στρατιωτικούς που μετατράπηκαν σε πολιτικούς και βιομήχανους. 

Ο Ζαπάτα νεκρός (10/4/1919)

Παρόλα αυτά, διατηρήθηκαν αρκετά σπέρματα της πιο ριζοσπαστικής «συνιστώσας» της επανάστασης, τα οποία αποτυπώθηκαν στο Σύνταγμα του Κερέταρο (1917), το οποίο εκείνη την εποχή ήταν ίσως το πιο προοδευτικό του κόσμου: Θεσμοθέτησε μεταξύ άλλων αγροτική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, εργατικά δικαιώματα και διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας [7]. Οι περισσότερες από τις προοδευτικές αυτές μεταρρυθμίσεις υλοποιήθηκαν επί της προεδρίας του Λάσαρο Κάρδενας (1934-1940), ο οποίος σύμφωνα με τον Τζίλι ολοκλήρωσε τη Μεξικάνικη Επανάσταση [8]. Αξίζει να σημειωθεί ότι η γενέτειρα του Ζαπάτα, Μορέλος, ήταν η πολιτεία με το μεγαλύτερο ποσοστό γης μοιρασμένης στους αγρότες σε όλο το Μεξικό. 

Παρακάτω παραθέτουμε εκτενή αποσπάσματα από επιστολή του Ζαπάτα όπου αναφέρεται στη Ρωσική Επανάσταση, μαζί με τα σχόλια του Τζίλι. Η μετάφραση είναι του Νίκου Κοκκάλα από την ελληνική έκδοση της «Κουκίδας». Μέσα απ’ αυτό το κείμενο φαίνεται ότι ο συντάκτης της μπορεί να μην ήταν κανένας διανοούμενος, αλλά ούτε πολιτικά ακατέργαστος όπως τον παρουσιάζουν συνήθως οι αστοί ιστορικοί, και μπορούσε – διαισθητικά έστω – να διακρίνει τα ταξικά χαρακτηριστικά της επανάστασης στην οποία πρωτοστάτησε.

Ο Ζαπάτα απήυθυνε την επιστολή του για τη Ρωσική Επανάσταση στον Χενάρο Αμέσκουα, ο οποίος τη δημοσίευσε το Μάιο του 1918 στην εφημερίδα Ο Κόσμος της Αβάνας. Η επιστολή έχει συνταχθεί στο γενικό αρχηγείο του Απελευθερωτικού Στρατού, στο Τλαλτισαπάν της Μορέλος, στις 14 Φεβρουαρίου του 1918. Λέει στις βασικές της παραγράφους:

Πολλά θα κερδίζαμε, πολλά θα κέρδιζε η ανθρωπότητα και η δικαιοσύνη, αν όλοι οι λαοί της Αμερικής και όλα τα έθνη της γηραιάς Ευρώπης καταλάβαιναν ότι ο αγώνας του Επαναστατημένου Μεξικού και ο αγώνας της Ρωσίας είναι και αντιπροσωπεύουν τον αγώνα της ανθρωπότητας, το υπέρτατο συμφέρον όλων των καταπιεσμένων λαών.[…]

Εδώ, όπως κι εκεί, υπάρχουν μεγάλοι άρχοντες, απάνθρωποι, άπληστοι και σκληροί, που από πατέρα σε γιο έχουν εκμεταλλευτεί μέχρι βασανιστηρίων μεγάλες αγροτικές μάζες. Κι εδώ, όπως κι εκεί, οι σκλαβωμένοι άνθρωποι, οι άνθρωποι με κοιμισμένη συνείδηση, αρχίζουν να ξυπνούν, να ταρακουνιούνται, να κινούνται, να τιμωρούν.

Ο μίστερ Ουίλσον, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, είχε δίκιο όταν απέδιδε φόρο τιμής, σε πρόσφατη ευκαιρία, στη Ρωσική Επανάσταση, χαρακτηρίζοντάς τη ως ευγενή προσπάθεια για την απόκτηση ελευθεριών, και θα ήταν καλό μ’ αυτή την ευκαιρία να θυμηθούμε και να λάβουμε σοβαρά υπόψη την προφανή αναλογία, τον έκδηλο παραλληλισμό, την απόλυτη ισοτιμία, για να το πούμε καλύτερα, που υπάρχει ανάμεσα σ’ εκείνο το κίνημα και την αγροτική επανάσταση του Μεξικού. Και το ένα και η άλλη στοχεύουν εναντίον αυτού που ο Λέον Τολστόι θα αποκαλούσε «το μεγάλο έγκλημα», εναντίον της ανήθικης ιδιοποίησης της γης, που όντας ιδιοκτησία όλων, όπως το νερό και όπως ο αέρας, έχει μονοπωληθεί από μερικούς ισχυρούς, στηριγμένους στη δύναμη των στρατών και στην αδικία των νόμων.

Δεν πρέπει να μας παραξενεύει, εξάλλου, που το παγκόσμιο προλεταριάτο χειροκροτεί και θαυμάζει τη Ρωσική Επανάσταση, με τον ίδιο τρόπο που θα προσφέρει όλη του την αφοσίωση, τη συμπάθεια και τη στήριξή του σ’ αυτή τη Μεξικανική Επανάσταση, αντιλαμβανόμενο πλήρως τους στόχους της.

[…] Γι’ αυτό είναι τόσο ενδιαφέρον το έργο της διάδοσης και προπαγάνδισης που έχετε αναλάβει υπέρ της αλήθειας· γι’ αυτό θα πρέπει να προστρέξετε σε όλα τα εργατικά κέντρα και εργατικές ομάδες του κόσμου, για να τους κάνετε να νιώσουν την επιτακτική ανάγκη του να επιχειρήσουν ταυτόχρονα και να πραγματοποιήσουν μαζί τα δύο εγχειρήματα: την εκπαίδευση του εργάτη για τον αγώνα και τη διαμόρφωση της συνείδησης του αγρότη. Και καλό είναι να μη λησμονείται ότι λόγω και ως αποτέλεσμα της αλληλεγγύης του προλεταριάτου, η χειραφέτηση του εργάτη δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα η ελευθερία του αγρότη. Αν δεν γίνει έτσι, η αστική τάξη θα πρέπει να στρέψει αυτές τις δύο δυνάμεις η μία εναντίον της άλλης, και να επωφεληθεί, λ.χ., από την άγνοια των αγροτών, για να πολεμήσει και να χαλιναγωγήσει τις δίκαιες ορμές των εργαζομένων, με τον ίδιο τρόπο που, αν παρουσιαστεί ευκαιρία, θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τους μη συνειδητοποιημένους εργάτες και να τους στρέψει κατά των αδερφών τους της υπαίθρου.


Σε επιστολές και στάσεις όπως αυτή, η ζαπατική δημοκρατία – και μέσω αυτής, η Μεξικανική Επανάσταση στην πιο ριζοσπαστική της εμπειρία – προσπαθούσε να υπερβεί τα ίδια της τα όρια προς άλλες επαναστάσεις εκείνων των ημερών. Η Κομούνα της Μορέλος, πλέον στην τελευταία της αντίσταση, στοχαζόταν πάνω στις ομοιότητες και τους δεσμούς της με την επανάσταση των Ρώσων εργατών και αγροτών. Μακρινή και πολιορκημένη κι εκείνη από τις ξένες επεμβάσεις, η Ρωσική Επανάσταση δεν είχε τρόπο να συνδεθεί με την άγνωστή της επανάσταση των αγροτών της Μορέλος. Όμως αυτή η επιστολή είναι επίσης μια από τις αναρίθμητες αποδείξεις της σήμερα αφάνταστης επιρροής που η Ρωσική Επανάσταση άσκησε πάνω σε όλες τις μεξικανικές πολιτικές τάσεις εκείνων των χρόνων, από τον Ρικάρντο Φλόρες Μαγόν μέχρι τον Μανουέλ Γκόμες Μορίν.

Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Εμιλιάνο Ζαπάτα, σε ένα από τα τελευταία του σημαντικά πολιτικά ντοκουμέντα, ένα χρόνο πριν τη δολοφονία του, αναζητούσε τα μέσα για να προβάλει στον κόσμο τις ιδέες ενός κινήματος, που είχε δυσκολευτεί να υπερβεί τον τοπικό ορίζοντα, προς μια εθνική προοπτική. Ήταν ένα ξεχωριστό πολιτικό άλμα, κατανοητό μόνο με την προϋπόθεση μιας σταθερότητας και συνοχής σ’ αυτές τις ιδέες, συχνά περιφρονημένες ή αγνοημένες από χρονικογράφους και ιστορικούς τόσο πολυμαθείς όσο και επιδερμικούς.

Ίσως αυτή ήταν η τελευταία αναλαμπή της Κομμούνας του Μορέλος και του αρχηγού της, Εμιλιάνο Ζαπάτα.

Σημειώσεις:

[1] Κατά λέξη η «επανάσταση που διακόπηκε». Κυκλοφόρησε και στα ελληνικά με τον τίτλο «Η Μεξικάνικη Επανάσταση 1910-1920» από τις Εκδόσεις Κουκίδα. Κρατάμε την απόδοση της μετάφρασης του βιβλίου στα κύρια ονόματα (Τζίλι, Ζαπάτα) αν και στα ισπανικά το ορθό είναι Χίγι, Σαπάτα. Ειδικά ο συγγραφέας πιθανότατα είναι ιταλικής καταγωγής (Adolfo Atilio Gilly Malvagni), οπότε δεν είναι λάθος το Τζίλι.

[2] José Doroteo Arango Arámbula (1878 – 1923), πιο γνωστός με το πολεμικό ψευδώνυμο Φρανσίσκο (Πάντσο) Βίγια. Ο άλλος μεγάλος ηγέτης της Μεξικάνικης Επανάστασης, έμαθε μεγάλος γραφή και ανάγνωση.

[3] Αντίθετα, η Μεραρχία του Βορρά του Βίγια περιλάμβανε και αρκετές τακτικές στρατιωτικές μονάδες με επικεφαλής αξιωματικούς καριέρας, όπως ο στρατηγός Φελίπε Άνχελες.

[4] Γεννήθηκε στις 8 Αυγούστου 1879.

[5] Τα 35 χρόνια της κυριαρχίας του José de la Cruz Porfirio Díaz Mori (1830 – 1915), γνωστά και ως «πορφιριάτο» (1876-1911). Μεγάλη όσο και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ο Πορφίριο Ντίας έθεσε τις βάσεις της εκβιομηχάνισης και του εκσυγχρονισμού του Μεξικού, αλλά στιγματίστηκε και από αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης και άγρια καταστολή των πολιτικών του αντιπάλων.

[6] Θα μπορούσαμε να πούμε κατ’ αναλογία τη «γιρονδίνικη» πτέρυγα, σύμφωνα με την ορολογία της Γαλλικής Επανάστασης.

[7] Η αντικληρικαλιστική διάσταση της Μεξικάνικης Επανάστασης οριστικοποιήθηκε μετά την ήττα των φανατικών οπαδών της καθολικής εκκλησίας στον πόλεμο των «cristeros» (1926-1929).

[8] Ανάμεσα στις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις του Κάρδενας συγκαταλέγονται η υλοποίηση του  αναδασμού γης (το περίφημο Άρθρο 27 του Συντάγματος του 1917) και η εθνικοποίηση του πετρελαίου και των σιδηροδρόμων.

Αφιέρωμα του El Sistema στον Ούγκο Τσάβες

Στις 5 Απριλίου συμπληρώθηκε ένας μήνας από το θάνατο του Ούγκο Τσάβες.
Το διάσημο πρόγραμμα μουσικής εκπαίδευσης El Sistema (πρόσφατα μετονομάστηκε σε Μουσικό Ίδρυμα Σιμόν Μπολίβαρ, FMSB) έφτιαξε το παρακάτω βίντεο, ένα κολλάζ από μουσικά κομμάτια, στιγμιότυπα από τη ζωή και αποσπάσματα από λόγους του Τσάβες, σαν αφιέρωμα στον άνθρωπο που το στήριξε ίσως περισσότερο από κάθε άλλον τα τελευταία χρόνια.

Αξίζει να δείτε ακόμα - αν δεν έχετε ήδη δει - το ντοκυμανταίρ του Εξάντα 

EL SISTEMA - ΣΩΖΟΝΤΑΣ ΖΩΕΣ

10 χρόνια από την εισβολή στο Ιράκ

Στις 19 Μαρτίου συμπληρώθηκαν 10 χρόνια από την έναρξης της εισβολής των ΗΠΑ στο Ιράκ, με το πρόσχημα της εξουδετέρωσης των όπλων μαζικής καταστροφής που -δήθεν- διέθετε το οπλοστάσιο του Σαντάμ Χουσεϊν καθώς και εξαιτίας των -δήθεν- διασυνδέσεων του καθεστώτος με την Αλ Κάιντα. Ήταν το ξεκίνημα του Δεύτερου Πολέμου του Κόλπου από την κυβέρνηση του Τζορτζ Μπους του νεότερου, που ολοκλήρωσε στη χώρα της Μεσοποταμίας το καταστρεπτικό έργο  της "Καταιγίδας της Ερήμου" (Πρώτος Πόλεμος του Κόλπου) που κήρυξε ο πατέρας του το 1991. Σε αντίθεση με την εύκολη νίκη των "συμμάχων" στον πρώτο πόλεμο, ο δεύτερος οδήγησε σε οκταετή κατοχή της χώρας από τον αμερικανικό στρατό, με χιλιάδες νεκρούς - κυρίως αμάχους [1] - και απροσχημάτιστη λεηλάτηση των πλουτοπαραγωγικών πηγών της κατακτημένης χώρας, σύμφωνα με το "Δόγμα του Σοκ", όπως εξηγεί στο ομώνυμο βιβλίο της η Ναόμι Κλέιν. 

"Η εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ αποδείχτηκε μια χαρακτηριστική περίπτωση λανθασμένων υποθέσεων, κακοκατευθυνόμενης αντικατασκοπίας, προπαγανδιστικής χειραγώγησης και διοικητικής αυθαιρεσίας, σύμφωνα με συνοπτικό βιβλίο αποχαρακτηρισμένων εγγράφων του National Security Archive [2] που αναρτήθηκε με την ευκαιρία της 10ης επετείου του πολέμου."

Πιο κάτω μεταφράζουμε ένα κείμενο του Εντουάρντο Γκαλεάνο από το βιβλίο του Bocas de Tiempo (Στόματα του Χρόνου), όπου περιγράφει μια μικρή, ανθρώπινη ιστορία, μέσα στη μεγάλη ιστορία του πολέμου.

Το κόμικ και η κρίση

Στις 6 Μαρτίου ξεκίνησε μια ενδιαφέρουσα έκθεση στο Ινστιτούτο Θερβάντες της Αθήνας, με τίτλο "Τα κόμικ και η κρίση". Θα διαρκέσει έως της 13 Απριλίου.

Η Ελλάδα και η Ισπανία είναι δύο από τις χώρες που υφίστανται την επίθεση της οικονομικής κρίσης τα τελευταία χρόνια και το Ινστιτούτο Θερβάντες, ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στην Ελλάδα και στον ισπανόφωνο κόσμο, ανοίγει τον διάλογο πάνω σ’ αυτό το θέμα μεταξύ καλλιτεχνών του κόμικ από τα δύο ευρωπαϊκά άκρα της Μεσογείου και από την Αργεντινή, η οποία είναι μια από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής που υπέφερε πρόσφατα κι αυτή μια βαθειά κρίση. Οι καλλιτέχνες είναι οι: Μπερνάρντο Βεργκάρα και Μανέλ Φοντεβίλα από την Ισπανία, Μπερνάρντο Έρλιχ από την Αργεντινή και Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Μιχάλης Διαλυνάς και Πέτρος Χριστούλιας από την Ελλάδα. Επιμελήτρια: Λήδα Τσενέ, καλλιτεχνική διευθύντρια του Comicdom Con Athens. 

Για περισσότερες πληροφορίες βλ. atenas.cervantes.es
Επίσης για άλλες εκδηλώσεις σχετικές με κόμικ την άνοιξη στην Αθήνα comicdom-con.gr

Παρακάτω μερικά χαρακτηριστικά κόμικ.

Εκπρόσωπος της Διαμαρτυρίας των Αγανακτισμένων (Φτάνει!) -
Εκπρόσωπος των αγανακτισμένων από τη διαμαρτυρία

Το πέρασμα του χρόνου

Έξι αιώνες μετά την ιδρυσή της, η Ρώμη αποφάσισε ότι το έτος θα άρχιζε την πρώτη ημέρα του Ιανουαρίου. Έως τότε, κάθε χρόνος γεννιόταν στις 15 Μαρτίου. Δεν υπήρχε άλλη λύση από το να αλλάξει η ημερομηνία, λόγω του πολέμου.

Η Ισπανία φλεγόταν. Η εξέγερση, που προκαλούσε την αυτοκρατορική ισχύ και καταβρόχθιζε χιλιάδες λεγεωνάριους, υποχρέωσε τη Ρώμη να αλλάξει το λογαριασμό των ημερών της και τους κύκλους των κρατικών της υποθέσεων.

Πολλά χρόνια διήρκεσε ο ξεσηκωμός, μέχρι που τελικά η πόλη της Νουμαντίας, η πρωτεύουσα των εξεγερμένων Ισπανών, να πολιορκηθεί, να πυρποληθεί και να ισοπεδωθεί. 

Σε ένα λόφο περιτριγυρισμένο από χωράφια σταριού, στις όχθες του ποταμού Ντουέρο, κείτονται τα απομεινάρια της. Σχεδόν τίποτα δεν έχει μείνει από αυτή την πόλη που άλλαξε, για πάντα, το παγκόσμιο ημερολόγιο.

Αλλά τα μεσάνυχτα κάθε 31ης Δεκεμβρίου, όταν υψώνουμε τα ποτήρια, τσουγκρίζουμε γι' αυτήν, αν και δεν το ξέρουμε, για να συνεχίσουν να γεννιόνται οι ελεύθεροι και οι χρόνοι.

Eduardo Galeano, Bocas de Tiempo (Στόματα του Χρόνου)

Ημέρα της Γυναίκας, του Εντουάρντο Γκαλεάνο

Σήμερα είναι Ημέρα της Γυναίκας.

Μέσα στην ιστορία, διάφοροι διανοητές, ανθρώπινοι και θεϊκοί, όλοι άνδρες, ασχολήθηκαν με τη γυναίκα, για διάφορους λόγους:

Για την ανατομία της

Αριστοτέλης: Η γυναίκα είναι ένας ατελής άνδρας.

Αγ. Θωμάς Ακινάτης: Η γυναίκα είναι ένα σφάλμα της φύσης, γενιέται από ένα σπέρμα σε κακή κατάσταση.

Μαρτίνος Λούθηρος: Οι άνδρες έχουν φαρδείς ώμους και στενούς γοφούς. Είναι προικισμένοι με νοημοσύνη. Οι γυναίκες έχουν στενούς ώμους και φαρδείς γοφούς, για να κάνουν παιδιά και να μένουν στο σπίτι.

Για τη φύση της

Φρανθίσκο Κεβέδο: Οι κότες κάνουν αβγά, και οι γυναίκες βάζουν κέρατα.

Αγ. Ιωάννης Δαμασκηνός: Η γυναίκα είναι μια πεισματάρα γαϊδούρα.

Αρθρούρος Σοπενχάουερ: Η γυναίκα είναι ένα ζώο με μακρύ μαλλί και κοντή σκέψη.

Για τον προορισμό της

Είπε ο Γιαχβέ στη γυναίκα, σύμφωνα με τη Βίβλο: Ο σύζυγός σου θα σε εξουσιάσει.

Είπε ο Αλλάχ στο Μωάμεθ,σύμφωνα με το Κοράνι: Οι καλές γυναίκες είναι υπάκουες. 

Eduardo Galeano, Los Hijos de los Días 

 (Έχει κυκλοφορήσει στα ελληνικά με τον τίτλο "Οι Μέρες Αφηγούνται")

Ο θάνατος του πολεμιστή

Σ' αυτούς που μου εύχονται το θάνατο εγώ τους εύχομαι μακρά ζωή, για να δουν πώς συνεχίζει να προχωρά η επανάσταση, από μάχη σε μάχη κα από νίκη σε νίκη.

Ούγκο Ραφαέλ Τσάβες Φρίας (1954 - 2013)

Στο τέλος της μάχης,

και με νεκρό το συμπολεμιστή, ήρθε πλάι του ένας άνδρας 

και του είπε: "Μην πεθάνεις, σε αγαπώ τόσο!"
Αλλά το νεκρό σώμα, αλίμονο, συνέχισε να πεθαίνει.
Το πλησίασαν δύο και του επανέλαβαν:
"Μη μας αφήνεις! Κουράγιο! Ξαναγύρνα στη ζωή!"

Αλλά το νεκρό σώμα, αλίμονο, συνέχισε να πεθαίνει.

Προστρέξαν σ'αυτό είκοσι, εκατό, χίλιοι, πεντακόσιες χιλιάδες,

Κραυγάζοντας: "Τόση αγάπη, και δεν μπορεί τίποτα απέναντι στο θάνατο!"

Αλλά το νεκρό σώμα, αλίμονο, συνέχισε να πεθαίνει.

Το περικύκλωσαν εκατομμύρια άτομα,

Με κοινό παρακάλιο: "Μείνε, αδελφέ!"

Αλλά το νεκρό σώμα, αλίμονο, συνέχισε να πεθαίνει.

Τότε, όλοι οι άνθρωποι της γης,

Το περιτριγύρισαν· τους είδε το νεκρό σώμα θλιμμένο, συγκινημένο·

Ανασηκώθηκε αργά

Αγκάλιασε τον πρώτο άνδρα· ξεκίνησε να περπατά...

Σέσαρ Βαγιέχο, Μάζα

Μνημείο για τον Χοσέ Μαρτί στις Μπαχάμες

Πηγή: Cubadebate

Το πρώτο μνημείο αφιερωμένο στον Χοσέ Μαρτί εγκαινιάστηκε πρόσφατα στο νησί Ινάγουα, στις Μπαχάμες. Το μνημείο τιμά το πέρασμα του "Αποστόλου" από αυτό το έδαφος, κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του από τη Δομινικανή Δημοκρατία προς την Κούβα το 1895, με σκοπό να ενσωματωθεί στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας κατά των Ισπανών αποικιοκρατών. 

Τα αποκαλυπτήρια του μνημείου έκανε ο Φερνάντο Ρόχας Γκουτιέρες, υφυπουργός Πολιτισμού της Κούβας, μαζί με τον γλύπτη Τομάς Βισέντε Λάρα Φράνκις, δημιουργό του έργου. Ο Κουβανός αξιωματούχος επαίνεσε την ικανότητα ογάνωσης και ηγεσίας των Κουβανών παγκοσμίως, καθώς και τα ιδανικά τους της δικαιοσύνης και της ελευθερίας που κληροδοτούνται στις επόμενες γενιές στην Κούβα και στον υπόλοιπο κόσμο. Επιπλέον, μετέφερε τη βαθιά του ευγνωμοσύνη στο λαό την γειτονικών νησιών για την τιμή που κάνουν στον Χοσέ Μαρτί.

Οι τοπικές αρχές, με επικεφαλής τον γενικό κυβερνήτη των νησιών Μπαχάμας, Σερ Άρθρουρ Φάουκς, δήλωσαν ότι αποτελεί τιμή για το λαό τους η δυνατότητα να αποδόσουν φόρο τιμής στον Εθνικό Ήρωα της Κούβας, γεγονός το οποίο θεωρούν απόδειξη των καλών διμερών σχέσεων ανάμεσα στα δύο νησιοτικά κράτη. Ο κυβερνήτης εκθείασε τις ικανότητες του συγγραφέα, ποιητή, φιλοσόφου, διανοητή και ανθρώπου της δράσης που συνδυάζονταν με θαυμαστό τρόπο στο πρόσωπο του Μαρτί, και τόνισε ότι αυτό το μνημείο είναι δείγμα της αδελφοσύνης που ενώνει την Κούβα και τις Μπαχάμες.

Η τελετή των αποκαλυπτηρίων του μνημείου έλαβε χώρα στα πλαίσια προγράμματος εκδηλώσεων που διοργάνωσαν από κοινού η πρεσβεία της Κούβας με την κυβέρνηση και φίλους από τις Μπαχάμες, με σκοπό να τιμήσουν τα 160 χρόνια από τη γέννηση του Χοσέ Μαρτί καθώς και τα 40 χρόνια ανεξαρτησίας για τις Μπαχάμες Νήσους.

Η γυναίκα φωλιά

Η Λαβίνια είναι μια μοντέρνα κοπέλα από ευκατάστατη αστική οικογένεια κάποιας χώρας της Κεντρικής Αμερικής. Θα μπορούσε να είναι η Νικαράγουα, η πατρίδα της συγγραφέως (Γιοκόντα Μπέλι), αλλά και οποιαδήποτε άλλη. Πετυχαίνει την προσωπική της επανάσταση σπουδάζοντας αρχιτεκτονική στην Ιταλία, επιλέγοντας το επάγγελμά της, ζώντας μόνη σε ένα άνετο σπίτι, έχοντας δικό της αυτοκίνητο και δικές της παρέες. Διατηρεί τυπικές μόνο σχέσεις με τους γονείς της, οι οποίοι είχαν εμπιστευτεί την ανατροφή της στην αγαπημένη θεία της Ινές. Η Λαβίνια δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική και μόνο επιφανειακά την αγγίζει η πολιτική περιπέτεια της χώρας της, που στενάζει κάτω από στρατιωτική δικτατορία.

Όλα αυτά αλλάζουν αναπάντεχα όταν γνωρίζει τον Φελίπε, έναν συνάδερφο στην τεχνική εταιρία όπου δουλεύει. Ο Φελίπε εκ πρώτης όψεως δείχνει αδίστακτος καριερίστας, πολυάσχολος και γυναικοκατακτητής. Ωστόσο η μοίρα τα φέρνει έτσι ώστε να γνωρίσει και την κρυφή πλευρά του. Καθώς αναπτύσσεται ένα φλερτ ανάμεσα στους δύο νέους, ο Φελίπε αναγκάζεται να ζητήσει  τη βοήθεια της Λαβίνια για να περιθάλψουν έναν τραυματία σύντροφο. Της αποκαλύπτει πως είναι στρατευμένος στο Κίνημα Απελευθέρωσης. Η Λαβίνια δέχεται να βοηθήσει, χωρίς όμως να προσχωρήσει στην οργάνωση.

Ποτέ δε φαντάστηκε ότι θα τύχαινε, ειδικά σ’ αυτήν, κάτι τέτοιο. Ούτε στα πιο φλογερά της όνειρα ή τους εφιάλτες. Οι «αντάρτες» ήτανε κάτι πολύ μακρινό για κείνη. Πλάσματα άλλου είδους. Στην Ιταλία θαύμαζε, όπως όλοι, τον Τσε Γκεβάρα. Θυμότανε πόσο είχε μαγευτεί ο παππούς της από τον Φιδέλ Κάστρο και την «επανάσταση». Εκείνη όμως δεν ανήκε σ’ αυτό το είδος. Το ήξερε πολύ καλά. Άλλο ήταν να διαφωνεί με την δυναστεία κι άλλο να πολεμάει με όπλα ενάντια σ’ ένα στρατό εκπαιδευμένο να σκοτώνει, χωρίς οίκτο, εν ψυχρώ. Εδώ χρειαζότανε άλλος τύπος προσωπικότητας, άλλη πάστα. Άλλο ήταν η προσωπική της εξέγερση ενάντια στο status quo, ν’ απαιτεί ανεξαρτησία, να φύγει από το σπίτι της, να ασκεί ένα επάγγελμα κι άλλο να εκτίθεται σ’ αυτή την παρανοϊκή περιπέτεια, αυτή τη συλλογική αυτοκτονία, αυτόν τον μέχρι θανάτου ιδεαλισμό. Δεν μπορούσε να μην αναγνωρίσει ότι ήταν γενναίοι· ένα είδος Δον Κιχώτη των τροπικών, αλλά δε σκεφτόντουσαν λογικά, θα συνέχιζαν να τους σκοτώνουν κι εκείνη δεν ήθελε να πεθάνει. Αλλά δεν μπορούσε και να εγκαταλείψει τον Φελίπε, σκέφτηκε, ούτε το φίλο του. Δεν μπορούσε να τους πετάξει έξω από το σπίτι της. Αν κι ένιωθε την επιτακτική ανάγκη να το βάλει στα πόδια, να τελειώσουν όλα αυτά, να σβήσει τούτη τη νύχτα από τη μνήμη της.

"Τα απαγορευμένα πουλιά" του Εντουάντο Γκαλέανο

Το 1976, σε μια φυλακή με το όνομα "Ελευθερία"...

Οι πολιτικοί κρατούμενοι της Ουρουγουάης δεν μπορούν να μιλούν χωρίς άδεια, να σφυρίζουν, να χαμογελούν, να τραγουδούν, να βαδίζουν γρήγορα ή να χαιρετούν άλλον κρατούμενο.
Ούτε μπορούν να ζωγραφίζουν ή να λάμβάνουν ζωγραφιές με εγγύους γυναίκες, ζευγάρια, πεταλούδες, αστέρια ή πουλιά.

Ο Ντιντοσκό Πέρες, δάσκαλος, που βασανίστηκε και φυλακίστηκε επειδή είχε "ιδεολογικές ιδέες", δέχεται μια Κυριακή επίσκεψη της κόρης του Μιλάι, πέντε ετών. 

Το κορίτσι του φέρνει μια ζωγραφιά με πουλιά. Οι λογοκριτές τη σχίζουν στην είσοδο της φυλακής. 

Την επόμενη Κυριακή, η Μιλάι του φέρνει μια ζωγραφιά με δέντρα. Τα δέντρα δεν απαγορεύονται και η ζωγραφιά περνάει.

Ο Ντιντοσκό την παινεύει για το έργο της και την ρωτά για τους μικρούς χρωματιστούς κύκλους που φαίνονται πάνω στα δέντρα, πολλοί μικροί χρωματιστοί κύκλοι ανάμεσα στα κλαδιά:
- Είναι πορτοκάλια; Τι φρούτα είναι;

Η μικρή τον κάνει να σωπάσει.

- Σσσστ.

Και συνωμοτικά του εξηγεί:

- Χαζούλη, δε βλέπεις ότι είναι μάτια; Τα μάτια των πουλιών που σου έφερα κρυφά.

Από το βιβλίο του Εντουάρντο Γκαλεάνο Días y noches de amor y de guerra (Μέρες και Νύχτες αγάπης και πολέμου, 1976).

Την όμορφη αυτή ιστορία έκανε καρτούν ο Εντουάρντο Λουτσάτι, 

φοιτητής του Ανοιχτού Πανεπιστημίου της Καταλωνίας.
(Απαγγέλει ο ίδιος ο Εντουάρντο Γκαλεάνο)

La Catrina, η διάσημη νεκροκεφαλή από το Μεξικό

Sueño de una tarde dominical του Diego Rivera (λεπτομέρεια)

100 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από το θάνατου του πολύ σπουδαίου Μεξικάνου χαράκτη José Guadalupe Posada (1852 - 1913), ενός λαϊκού καλλιτέχνη με ξεχωριστό ταλέντο και μεγάλη επιρροή στη σύγχρονη κουλτούρα του Μεξικού και σε ζωγράφους όπως ο Ντιέγκο Ριβέρα. Στο έργο του Ποσάδα κυριαρχούν οι... σκελετοί και οι νεκροκεφαλές, σύμβολα της μυστικιστικής κουλτούρας του Μεξικού που έχουν κάθε χρόνο την τιμητική τους στην περίφημη Γιορτή των Νεκρών (1η Νοεμβρίου). Εκτός από το τοπικό φολκλόρ όμως, η δουλειά του καλλιτέχνη διαπνέεται και από έντονο σατιρικό και κριτικό πνεύμα (βλ. και εδώ).

Πιο γνωστό ίσως έργο του Ποσάδα η La Catrina, ίσως η πιο γνωστή θηλυκή μορφή στο Μεξικό μετά την Παρθένο της Γουαδαλούπης. Δημιουργήθηκε πιθανότητα το 1912 και αρχικά ονομάστηκε La Calavera Garbancera (Η Νεκροκεφαλή των Ρεβυθιών), αναφερόμενη σε πωλητές ρεβυθιών που αν και με ινδιάνικο αίμα απαρνούνταν τις καταβολές τους και παρίσταναν τους Ευρωπαίους. Η "Κατρίνα" του Ποσάδα φορά μόνο ένα μεγάλο σομπρέρο, κάτι που τη διακρίνει από μεταγενέστερες αποδόσεις της από άλλους καλλιτέχνες.

Η μυστηριώδης γυναικεία μορφή "βαφτίστηκε" Κατρίνα από τον μεγάλο ζωγράφο Ντιέγκο Ριβέρα, ο οποίος το 1948 την απεικόνισε πλούσια ντυμένη - μεταξύ άλλων φέροντας και το φτερωτό φίδι, σύμβολο του προϊσπανικής κουλτούρας του Μεξικού - στην τοιχογραφία του "Όνειρο ενός κυριακάτικου απογεύματος". Στην τοιχογραφία μήκους άνω των 15 μέτρων (ολόκληρη εδώ) και ύψους περίπου 5 απεικονίζονται 150 σχεδόν μορφές της εποχής γύρω από το διάσημο σκελετό. Ξεχωρίζουν ο "πατέρας" της Χοσέ Ποσάδα, ο Κουβανός ποιητής Χοσέ Μαρτί, ο ίδιος ο "νονός" Ριβέρα (σε παιδική ηλικία) και η σύζυγός του Φρίντα Κάλο.

Memorias del subdesarrollo (Μνήμες Υπανάπτυξης)

Αβάνα, 1961. Ενώ η γυναίκα του Λάουρα, η οικογένειά του και οι περισσότεροι άνθρωποι της τάξης του έχουν εγκαταλείψει ή ετοιμάζονται να εγκαταλείψουν το νησί μετά το θρίαμβο της Επανάστασης, ο Σέρχιο (Sergio Corrieri) παραμένει. Περισσότερο από προσωπικό καπρίτσιο και αδιαφορία για την πολιτική παρά λόγω ταύτισης με το νέο καθεστώς. Πρώην εύπορος αστός με καλλιτεχνικές ανησυχίες, δεν έχει πολλά πράγματα να κάνει σε μια χώρα που μέσα σε λίγους μήνες έχουν αλλάξει πολλά, αλλά επίσης πολλά έχουν μείνει τα ίδια.

Περιδιαβαίνει τους δρόμους της πόλης και προσέχει πράγματα που δεν του έκαναν εντύπωση πριν. Η καταστροφή του EL Encanto θεωρεί ότι έχει σβήσει την παλιά λάμψη της πόλης (από Παρίσι της Καραϊβικής έχει γίνει… Τεγκουσιγκάλπα της Καραϊβικής). Έχει αφαιρεθεί ο αμερικάνικος αετός στο λιμάνι και περιμένουν ένα περιστέρι του Πικάσο για να το βάλουν στη θέση του. Οι γυναίκες στην Κούβα σε κοιτάνε έντονα. Ίσως μόνο οι Ιταλίδες κοιτάνε παρόμοια. Οι λαϊκοί άνθρωποι είναι πάντα εύθυμοι και χαμογελαστοί, παρά τις δυσκολίες της ζωής. Χρησιμοποιούν το ταλέντο τους για να προσαρμοστούν στη στιγμή, δεν μπορούν να συσσωρεύσουν  εμπειρία. Έχουν ανάγκη κάποιον να σκέφτεται γι’ αυτούς (εδώ ο σκηνοθέτης έξυπνα παρεμβάλει ένα πορτρέτο του Φιντέλ στον δρόμο). Σημάδια και μνήμες υπανάπτυξης.

Βραβεία Casa de las Américas 2013

Πηγή: casadelasamericas.org

Απονεμήθηκαν πριν λίγες μέρες τα λογοτεχνικά βραβεία 2013 του πνευματικού ιδρύματος Casa de las Américas, ενός θεσμού με μεγάλο έργο στα ισπανόφωνα γράμματα και με μεγάλο κύρος όχι μόνο στην Κούβα αλλά και σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, με ιστορία όση και η Επανάσταση (*).

Στο φετινό 54ο διαγωνισμό δεν συμμετείχε κάποιο πολύ μεγάλο όνομα, όπως πέρσι ο Εντουάρντο Γκαλεάνο. Αναλυτικά πιο κάτω τα βραβεία για τις διάφορες λογοτεχνικές κατηγορίες.

Στην κατηγορία της Ποίησης, η κριτική επιτροπή απένειμε ομόφωνα το βραβείο στο έργο Pujato, του Αργεντινού Gabriel Cortiñas, το οποίο διακρίθηκε για την πληρότητα και την αισθητική γραμμή του, "ένας ποιητικός λόγος επικοινωνιακός και μια λογοτεχνική φλέβα που μας οδηγεί σε ένα μικρό, καθημερινό έπος, σχετικά με την ιδιομορφία της δουλειάς των ναυτικών στις θάλασσες του Νότου". Το όνομα του ποιητικού έργου παραπέμπει στον Ερνάν Πουχάτο, εξερευνητή της Ανταρκτικής. Έυφημους μνείες πήραν τα έργα Retratos mal hablados του Leonel Alvarado (Ονδούρα) και Los tiempos de la humanidad του Cristian Avecillas (Εκουδόρ).

Αμφισβητούνται οι νέοι κανόνες ορθογραφίας των ισπανικών

"Η γλώσσα δε φτιάχνεται στα εργαστήρια, φτιάχνεται στο δρόμο" είπε ο διευθυντής του Ινστιτούτου Θερβάντες (Ισπανίας) Víctor García de la Concha, κατά την παρουσίαση του βιβλίου του El libro del español correcto (το βιβλίο των σωστών ισπανικών). Πρόσθεσε ακόμα ότι "η ορθογραφία δεν είναι επιστήμη, είναι μια σύμβαση" (1).

Εδώ και δύο περίπου χρόνια, έχει ξεσπάσει διαμάχη σχετικά με τους νέους κανόνες ορθογραφίας που έχει εκδόσει η Βασιλική Ισπανική Ακαδημία (RAE), και περιλαμβάνουν κυρίως κατάργηση του τονισμού σε κάποιες λέξεις, όπως για παράδειγμα guion αντί guión [σενάριο], solo αντί sólo [μόνο (επίρρημα)] και este αντί éste [αυτός (δεικτική αντωνυμία)]. 

Οι αλλαγές αυτές έγιναν προς την κατεύθυνση της απλούστευσης της ορθογραφίας της γλώσσας, ωστόσο συναντούν μικρότερες ή μεγαλύτερες αντιδράσεις τόσο από τον απλούς "ομιλητές" - κυρίως τους μεγαλύτερους σε ηλικία - όσο και διανοούμενους όπως οι συγγραφείς Arture Pérez Reverte, Antonio Muñoz Molina και José Marías.

500 εκατομμύρια μιλάνε ισπανικά!

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ινστιτούτου Θερβάντες για το 2012, την οποία παρουσίασαν ο διευθυντής του ινστιτούτου Βίκτορ Γκαρσία ντε λα Κόντσα και ο υπουργός Εξωτερικών Υποθέσεων και Συνεργασίας, Χοσέ Μανουέλ Γκαρσία Μαργκάγιο, σε 495 περίπου εκατομμύρια ανέρχονται οι ισπανόφωνοι στον κόσμο. Αυτό καθιστά τα ισπανικά τη δεύτερη γλώσσα σε αριθμό χρηστών, και τη δεύτερη γλώσσα διεθνούς επικοινωνίας μετά τα αγγλικά. Εκτιμάται ότι μέσα σε τρεις γενιές το 10% του παγκόσμιου πληθυσμού θα καταλαβαίνει ισπανικά, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκεντρώνουν τον μεγαλύτερο αριθμό ισπανόφωνων στον κόσμο, ξεπερνώντας και το Μεξικό.

Ειδικότερα, τα ισπανικά των ΗΠΑ - τα οποία πρόσφατα αναγνωρίστηκαν από την Βασιλική Ισπανική Ακαδημία (RAE) ως ξεχωριστή διάλεκτος - θεωρούνται ότι έχουν πολύ μέλλον και δυναμισμό. Η Ασία είναι ο νέος στόχος "κατάκτησης" της ισπανικής γλώσσας, το νέο "Ελ Ντοράντο" όπως είπε χαρακτηριστικά ο υπουργός, καθώς το ενδιαφέρον για εκμάθηση ισπανικών στην ασιατική ήπειρο είναι μεν ακόμα μικρό, αλλά έντονα αυξανόμενο, ιδιαίτερα στην Κίνα.

Night of the Living Dead

Μια ανάρτηση έξω από τη συνηθισμένη (ως τώρα) θεματολογία. Πρόσφατα είδα την αυθεντική ασπρόμαυρη έκδοση -του 1968- της εμβληματικής ταινίας τρόμου του George Romero, "Η Νύχτα των Ζωντανών Νεκρών". Είχα δει παλιότερα και μια έγχρωμη εκδοχή, μάλλον το remake του 1990.

Η ταινία ήταν παραγωγή του μικρού στούντιο Image Ten με  το φτωχό -ακόμα και για τα δεδομένα προ 35ετίας- προϋπολογισμό των 114.000 δολαρίων. Έγινε τεράστια εισπρακτική επιτυχία και καταξιώθηκε ως μια από τις πιο πετυχημένες cult movies (κατ' άλλους B-movies) όλων εποχών, εμπνέοντας μάλιστα πολλά remakes και sequels, από τον ίδιο το Ρομέρο αλλά και άλλους δημιουργούς.

Η ιστορία λίγο πολύ γνωστή. Η Μπάρμπρα και ο Τζόνι φτάνουν αργά το απόγευμα σε ένα ερημικό νεκροταφείο για να καταθέσουν στεφάνι στον τάφο του πατέρα τους. Ξαφνικά ένας παράξενος άνδρας επιτίθεται στη Μπάρμπρα. Ο Τζόνι παλεύει μαζί του για να υπερασπιστεί την αδελφή του. Ο μυστηριώδης τύπος αποδεικνύεται ότι είναι ζωντανός νεκρός, "ζόμπι". Σκοτώνει τον Τζόνι και στη συνέχεια κυνηγάει τη Μπαρμπρα, η οποία με πολύ κόπο καταφέρνει να του ξεφύγει και να βρει καταφύγιο σε ένα εγκαταλειμμένο σπίτι.

Η εγγονή (Σολεδάδ Μπαρέτ)

του Εντουάρντο Γκαλεάνο

Η Σολεδάδ, εγγονή του Ραφαέλ Μπαρέτ, θυμόταν μια φράση του παππού της:

- Αν το Καλό δεν υπάρχει, πρέπει να το εφεύρουμε.

Ο Ραφαέλ, Παραγουανός από επιλογή, επαναστάτης από κλίση, πέρασε περισσότερο χρόνο στη φυλακή απ' ότι στο σπίτι του, και πέθανε στην εξορία.

Η εγγονή του κομματιάστηκε από σφαίρες στη Βραζιλία, μια μέρα σαν σήμερα του 1973. Ο δεκανέας Ανσελμο, ναυτικός εξεγερμένος, επαναστάτης ηγέτης, ήταν αυτός που την παρέδωσε.

Κουρασμένος να είναι ηττημένος, μετανοημένος για όλα όσα πίστευε και ήθελε, κατέδωσε, έναν προς έναν, τους συντρόφους του στον αγώνα ενάντια στη στρατιωτική δικτατορία της Βραζιλίας, και τους έστειλε στο μαρτύριο ή στο σφαγείο.

Τη Σολεδάδ, που ήταν η γυναίκα του, την άφησε για το τέλος. Ο δεκανέας Ανσέλμο έδειξε το μέρος όπου αυτή κρυβόταν, και απομακρύνθηκε. Ήταν ήδη στο αεροδρόμιο όταν ακούστηκαν οι πρώτοι πυροβολισμοί.

Από το καινούριο βιβλίο του Eduardo Galeano, Los Hijos de los Días (Τα παιδία των Ημερών)

Νέο βιβλίο του Φιντέλ: Ενότητα και Ανεξαρτησία της Αμερικής

Πήγη: Cubadebate.cu

Ένα καινούριο βιβλίο του Φιντέλ Κάστρο παρουσιάζεται σήμερα στην Αβάνα: Ενότητα και Ανεξαρτησία της Αμερικής (θεματική επιλογή 1959 - 2010). Το βιβλίο εκδίδεται από το Ινστιτούτο Ιστορίας της Κούβας και το Γραφείο Εκδόσεων του Συμβουλίου του Κράτους και αφιερώνεται στους Πέντε Κουβανούς Ήρωες και το 55ο Έτος της Κουβανικής Επανάστασης.

Σύμφωνα με ανακοίνωση του Κουβανικού Ινστιτούτου Βιβλίου, ο τόμος συγκεντρώνει, σε 6 μέρη, αποσπάσματα από ομιλίες, παρεμβάσεις στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση, συνεντεύξεις τύπου και δηλώσεις, στις οποίες ο κομαντάντε προσεγγίζει διάφορα ζητήματα σχετικά με τους αγώνες ανεξαρτησίας των λαών της Αμερικής και τη σημασία αυτών των αντιπαραθέσεων στο γενικότερο πλαίσιο της παγκόσμιας ιστορίας.

Αυτή η συλλογή κειμένων, επιμελημένη από τους Ντολόρες Γκέρα Λόπες, Ορλάντο Άμπελ Μαρτίνες Φερνάντες και Γιολάντα Γκονσάλες Πλασένσια, "είναι μόνο μια προσπάθεια να παρουσιαστεί μια προσέγγιση στο θέμα και μια απόπειρα να προσφερθεί ένα εργαλείο εργασίας που να επιτρέπει να αξιολογηθεί το θεωρητικό και πρακτικό κεφάλαιο των στοχασμών του ιστορικού ηγέτη της Κουβανικής Επανάστασης", όπως αναφέρεται στην εισαγωγή του βιβλίου.

Το όνειρο του Φιντέλ γίνεται πραγματικότητα στη Βολιβία

Είναι εντυπωσιακή η αλληλεγγύη που δείχνει η Κούβα μέσω της ιατρικής συνεργασίας. Είναι ανεκτίμητη, αδιανόητη... Το όνειρο του Φιντέλ γίνεται πραγματικότητα στις πιο απρόσιτες περιοχές των Άνδεων.

Έβο Μοράλες, πρόεδρος Βολιβίας

Οι ευγνώμονες είμαστε εμείς, καθώς έχουμε έναν Κουβανό γιατρό να φροντίζει έναν ασθενή που δε βρίσκει κέντρο υγείας σε δεκάδες χιλιόμετρα, γιατί δεν υπάρχει. Έχουμε έναν αδελφό, που τον προσέχει, τον προστατεύει, τον θεραπεύει: Αυτό είναι αλληλεγγύη. Εμείς είμαστε οι ευγνώμονες στο λαό του Φιντέλ, του Ραούλ, που όπως λέει ο πρόεδρός μας, δε μας δίνει αυτό που του περισσεύει, αλλά αυτό που έχει. Έναν αδελφό που μοιράζεται την επιστημονική και ανθρωπιστική του ικανότητα. Εδώ η παρουσία της Ιατρικής Μπριγάδας είναι για να βοηθά τους πιο ταπεινούς, τους πιο φτωχούς στην υγεία, στην εκπαίδευση μετά τον αλφαβητισμό. Δώστε στο Φιντέλ, τη βαθιά ευγνωμοσύνη μας για όλα όσα κάνει, όχι μόνο για τη Βολιβία αλλά για τους λαούς του κόσμου.

'Αλβαρο Γκαρσία Λινέρα, αντιπρόεδρος Βολιβίας

Με αυτά τα θερμά λόγια εκφράζεται η ευγνωμοσύνη του βολιβιανού λαού -μέσω των δύο ανώτερων αξιωματούχων του- για την ιατρική βοήθεια που προσφέρει η Κούβα. Μέσα στις πρώτες ημέρες του 2013, η Ιατρική Μπριγάδα στη Βολιβία έφτασε τα 58 εκατομμύρια περιστατικά ιατρικής περίθαλψης μέσα σε κάτι περισσότερο από 6 χρόνια. 

Ξυπνούσα με έναν Ορενόκο θλιμμένο να περνά μπροστά στα μάτια μου (He amanecido con un Orinoco triste paseándose por mis ojos)

Αντί των συνηθισμένων ευχολογίων και σαχλών για το νέο έτος, αναδημοσιεύουμε (σε δική μας μετάφραση) ένα συγκινητικό κείμενο του Ισπανού συγγραφέα Juan Carlos Monedero, αφιερωμένο στον Ούγκο Τσάβες που περνά δύσκολες ώρες αναρρώνοντας μετά την τελευταία του χειρουργική επέμβαση.

Ξυπνούσα με έναν Ορενόκο θλιμμένο να περνά μπροστά από τα μάτια μου. Η αγάπη για τον Τσάβες μας κάνει τόσο ανθρώπινους, τόσο δυνατούς. Τον Τσάβες στην κυρία που καθαρίζει, τον Τσάβες στον κύριο που πουλά εφημερίδες στην είσοδο του μετρό, τον Τσάβες στην υπάλληλο του καταστήματος, τον Τσάβες στον παγωτατζή, τον Τσάβες στη γιαγιά που τώρα βλέπει και σ' αυτή που τώρα έχει σπίτι, τον Τσάβες στην καυτή γωνιά του Καράκας και στην ιχθυόσκαλα του Γκορονί, τον Τσάβες της διασωσμένης ποίησης, τον Τσάβες των διασωσμένων νέγρων, των διασωσμένων ινδιάνων, τον Τσάβες αυτού που σήμερα είναι δυνατό στην Αμερική και που πριν είκοσι χρόνια ήταν αδύνατο. Ξυπνούσα με έναν Ορενόκο θλιμμένο να περνά μπροστά από τα μάτια μου και αυτή η εικόνα δε φεύγει. Δυνατά Ούγκο. Κράτα. Κράτα για να μας βοηθήσεις να απαλλαγούμε από αυτό τον φόβο των εκατό χρόνων μοναξιάς. Κράτα Πρόεδρε. Κράτα.

Πηγή: comiendoteirra.es