Οι Ζαπατίστας διοργανώνουν το δικό τους φεστιβάλ κινηματογράφου

του Miguel Fauré Polloni

Ο (ανοιχτός) κινηματογράφος Διοικήτρια Ραμόνα έχει χωρητικότητα 3.800 ατόμων. Στημένος μέσα στην περιοχή των Ζαπατίστας, φιλοξενεί όσους έρχονται να δουν τις παραγωγές που ανεβαίνουν στο “Puy ta Cuxlejaltic” (Παρατηρητήριο της ζωής μας), το πρώτο φεστιβάλ κινηματογράφου του EZLN.

Ο ίδιος ο υποδιοικητής Γκαλεάνο (πρώην Μάρκος) άνοιξε την αυλαία στην κινηματογραφική συνάντηση, ευχαριστώντας και βραβεύοντας όσους βοήθησαν να διεξαχθεί η εκδήλωση. Ανάμεσα τους, ο ηθοποιός Γκαέλ Γκαρσία Μπερνάλ και ο διακεκριμένος σκηνοθέτης Αλφόνσο Κουαρόν, ο οποίος παρουσίασε τη Ρόμα, την τελευταία παραγωγή του.

Ξεχωρίζουν οι ταινίες Γυναίκες που αγωνίζονται, της κολεκτίβας Κομάν Ιλέλ, που εστιάζει στην ιστορίες της διοικήτριας Ραμόνα, της Μαριτσούι και της Άντζελα Ντέιβις. Επίσης ξεχωρίσει η Ινδιάνικη Πρόκληση: η ζαπατίστικη πορεία, του Ίντι Κορντέρα, που θυμίζει την «πορεία του χρώματος της γης», η οποία το 2001 διέτρεξε 6.000 χιλιόμετρα σε 37 ημέρες, πριν φτάσει στην Πόλη του Μεξικού για να απαιτήσει από το Κοινοβούλιο της Ένωσης την εφαρμογή των Συμφωνιών του Σαν Αντρές.

Πηγή: revistadefrente.cl

Ο Γκάμπο μας αποχαιρετά

Πέθανε χθες (Πέμπτη) ο νομπελίστας κολομβιανός συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, σε ηλικία 87 ετών στην Πόλη του Μεξικού. Ο Γκάμπο, όπως τον αποκαλούσαν οι φίλοι του, είχε νοσηλευτεί για 9 ημέρες (31 Μαρτίου - 8 Απριλίου) στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Σαλβαρόρ Σουμπιράν. Προηγουμένως του είχε διαγνωστεί καρκίνος στους λεμφαδένες (1999), ενώ κυκλοφορούσαν μη επιβεβαιωμένες φήμες ότι τα τελευταία χρόνια έπασχε από νόσο Αλτσάιμερ και γεροντική άνοια.

Εκπρόσωπος της γενιάς του "μπουμ" της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας και της συγγραφικής έκφρασης του "μαγικού ρεαλισμού", με το βραβείο Νόμπελ που κέρδισε το 1982 αλλά και τη συνολική στάση του, συνέβαλε τα μέγιστα στην ανάδειξη της υποηπείρου στο προσκήνιο της διεθνούς κουλτούρας και πολιτικής. Το εμβληματικό έργο του "Εκατό Χρόνια Μοναξιά", η ιστορία της "δυναστείας" των Μπουενδία, είναι από τα πιο πολυδιαβασμένα και αγαπημένα βιβλία στη γλώσσα του Θερβάντες. Ο Γκαρσία Μάρκες μεταφέρει στα βιβλία του χρώμα και άρωμα Καραϊβικής, προσωπικά βιώματα και εμμονές, ιστορικά και ηθογραφικά στοιχεία.

Γεννήθηκε το 1927 στην Αρακατάκα της Κολομβίας, κωμόπολη κοντά στις ακτές της Καραϊβικής, που αργότερα  - τα χρόνια του Μεσοπολέμου στην Ευρώπη - έγινε το σκηνικό του "πυρετού της μπανάνας". Το περίφημο Μακόντο άλλωστε, το σκηνικό των "Εκατό Χρόνων", ήταν το όνομα μιας φυτείας της περιοχής. Ο Γκαμπριέλ Χοσέ ήταν ο μεγαλύτερος από 11 συνολικά παιδιά του περιπλανόμενου τηλεγραφητή Γκαμπριέλ Ελίχιο Γκαρσία και της "ωραίας του χωριού" Λουίσα Σαντιάγα Μάρκες. Το ειδύλλιο των δύο νέων συνάντησε την αντίσταση της οικογένειας της κοπέλας (του απόστρατου συνταγματάρχη Νικολάς Μάρκες και της Τρανκιλίνα Ιγουαράν), που υπολόγιζαν σε μια καλύτερη τύχη για την κόρη τους. Παρόλα αυτά, το τέλος ήταν αίσιο και ενέπνευσε τον Γκάμπο να γράψει το μυθιστόρημα "Έρωτας στα Χρόνια της Χολέρας". 

Ο μικρός Γκαμπριέλ έζησε τα παιδικά χρόνια του στο σπίτι του παππούδων του, γιατί ο πατέρας του άλλαζε συχνά τόπο διαμονής για επαγγελματικούς λόγους. Μέσα σε ένα γυναικοκρατούμενο σπίτι έγινε ευαίσθητος και ονειροπόλος και από μικρός αγάπησε το διάβασμα. Σε αντιστάθμισμα, πατρικό πρότυπο αποτέλεσε ο παππούς του, βετεράνος του Πολέμου των Χιλίων Ημερών (1899-1902). Ο Νικολάς Μάρκες ήταν η έμπνευση για τον συνταγματάρχη Αουρελιάνο Μπουενδία στα "Εκατό Χρόνια Μοναξιά" αλλά και για τον "Συνταγματάρχη (που) δεν έχει κανέναν να του γράψει".

Η οικογένεια του Γκαρσία Μάρκες τον έστειλε να σπουδάσει νομικά στο φημισμένο πανεπιστήμιο της Μπογκοτά, όπου θα γίνει μάρτυρας της δολοφονίας του προοδευτικού πολιτικού Χόρχε Ελιέσερ Γκαϊτάν και του "Μπογκοτάσο" (1948). Θα εγκαταλείψει τελικά τις νομικές σπουδές για να ασχοληθεί με τη δημοσιογραφία και τη λογοτεχνία. Με αφορμή μια κερδισμένη υποτροφία θα ταξιδέψει στην Ευρώπη. Θα ζήσει στην Ισπανία και στη Γαλλία, όπου θα γνωρίσει άλλους νέους συγγραφείς που θα γίνουν εκπρόσωποι της γενιάς του boom (έκρηξης) της λατινοαμερικάνικης λογοτεχνίας, όπως τον Μάριο Βάργκας Γιόσα (Περού), τον Κάρλος Φουέντες (Μεξικό) και τον Χούλιο Κορτάσαρ (Αεργεντινή).

Θα επιστρέψει στην Κολομβία αλλά θα επιλέξει ως μόνιμο τόπο διαμονής το Μεξικό. Το 1967, σε ηλικία 40 ετών, θα ολοκληρώσει και θα δει να εκδίδονται τα "Εκατό Χρόνια Μοναξιά". Θα ακολουθήσουν το "Φθινόπωρο του Πατριάρχη" (1975), ένα αλληγορικό έργο για τη ζωή ενός λατινοαμερικάνου δικτάτορα, το "Χρονικό ενός Προαναγγελθέντος Θανάτου" (1981), "Έρωτας στα Χρόνια της Χολέρας" (1985), "Στρατηγός στο Λαβύρινθο του" (1989), αναφερόμενο στο άδοξο τέλος του Σιμόν Μπολίβαρ, "Του Έρωτα και άλλων δαιμονίων" (1994) και "Θλιμμένες Πουτάνες της Ζωής μου" (2004). Έγραψε ακόμα κριτικές, θεατρικά έργα και πολλά δημοσιογραφικά άρθρα.

Το 2002 εκδόθηκε το "Ζω για να τη διηγούμαι", με σκοπό να αποτελέσει τον πρώτο τόμο μιας τρίτομης αυτοβιογραφίας που ποτέ δεν ολοκληρώθηκε. Το 2008 βγήκε και η πρώτη πλήρης βιογραφία στα αγγλικά από τον βρετανό Gerald Martin. Πρόσφατα μεταφράστηκε στα ελληνικά με τίτλο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες: Η Βιογραφία του από τις εκδόσεις Μικρή Άρκτος.  

Αν και δεν αναμίχθηκε ενεργά στην πολιτική, από νέος συνδέθηκε με το χώρο της αριστεράς. Γνωρίστηκε με τον Φιντέλ Κάστρο και έγινε στενός φίλος του, γεγονός για το οποίο δέχτηκε σφοδρή κριτική από συναδέλφους του όπως ο Μάριο Βάργκας Γιόσα. Με τα άρθρα και τις παρεμβάσεις του ήταν πάντα αλληλέγγυος απέναντι στους επαναστάτες και τους αδικημένους. Ιδιαίτερα ο λόγος του στη σουηδική ακαδημία κατά την παραλαβή του Νόμπελ το 1982 θεωρείται από τους πιο πολιτικοποιημένους που έχουν εκφωνήθηκαν από αυτό το βήμα, αναφερόμενος στη χούντα του Πινοτσέτ στη Χιλή και στον εμφύλιο στο Ελ Σαλβαδόρ, μεταξύ άλλων. 

Στην Κούβα συμμετείχε στην ίδρυση του πρακτορείου  ειδήσεων Prensa Latina, μαζί με τον Τσε Γκεβάρα και τον Χόρχε Μασέτι. Επίσης στην Αβάνα ίδρυσε το 1986 τη Διεθνή Σχολή Κινηματογράφου και Τηλεόρασης, όπου δίδαξε για πολλά χρόνια.  

Το Μάρτιο του 2007, με την ευκαιρία των 80ων γενεθλίων του, καθώς και των 40 από την πρώτη έκδοση των "Εκατό Χρόνων" και των 25 από το Νόμπελ, του έγινε μια ξεχωριστή τιμή στο 4ο Διεθνές Συνέδριο Ισπανικής Γλώσσας στην Καρταχένα της Κολομβίας. Η Βασιλική Ισπανική Ακαδημία (RAE), επιμελήθηκε μια ειδική έκδοση για τα "Εκατό Χρόνια Μοναξιά" σε 1.000.000 αντίτυπα. Για να αναλογιστούμε τη σημασία της διάκρισης, αρκεί να πούμε ότι κάτι αντίστοιχο είχε γίνει 4 χρόνια πριν για τον Δον Κιχώτη του Θερβάντες.

Σαν ύστατο φόρο τιμής στον αγαπημένο μας Γκάμπο, παραθέτουμε ένα απόσπασμα του λόγου που εκφώνησε στην πιο πάνω εκδήλωση. Περιέχεται στο βιβλίο Yo no vengo a decir un discurso (2010), μια επιλογή των σημαντικότερων ομιλιών που έχει κάνει από τα 17 έως τα 80 του χρόνια.

Ούτε στα πιο τολμηρά μου όνειρα τις μέρες που έγραφα τα Εκατό χρόνια μοναξιά δε θα έφτανα να φανταστώ ότι θα μπορούσα να δω μια έκδοση ενός εκατομμυρίου αντιτύπων. Να σκεφτώ ότι ένα εκατομμύριο άνθρωποι μπορούσαν να αποφασίσουν να διαβάσουν κάτι γραμμένο στη μοναξιά ενός δωματίου, με είκοσι οκτώ γράμματα του αλφαβήτου και δύο δάχτυλα σαν μοναδικό μου οπλοστάσιο, θα φαινόταν όπως και να το δεις μια τρέλα. Σήμερα, οι Γλωσσικές Ακαδημίες το κάνουν σαν μια χειρονομία προς ένα μυθιστόρημα που έχει περάσει μπροστά από τα μάτια πενήντα φορές ενός εκατομμυρίου αναγνωστών, και προς έναν άυπνο τεχνίτη όπως εγώ, ο οποίος δεν μπορεί να συνέλθει από την έκπληξή του για όλα όσα έχουν συμβεί.

Αλλά δεν πρόκειται ούτε θα μπορούσε να θεωρηθεί ως αναγνώριση προς έναν συγγραφέα. Αυτό το θαύμα είναι η αδιάσειστη απόδειξη ότι υπάρχει ένα τεράστιο πλήθος ανθρώπων διατεθειμένων να διαβάσει ιστορίες στην ισπανική γλώσσα, και γι’ αυτό ένα εκατομμύριο αντίτυπα του Εκατό χρόνια μοναξιά δεν είναι ένα εκατομμύριο ύμνοι στον συγγραφέα που σήμερα παραλαμβάνει ντροπαλός το πρώτο βιβλίο αυτής της τεράστιας έκδοσης. Είναι η απόδειξη ότι υπάρχουν εκατομμύρια αναγνώστες κειμένων στα ισπανικά που περιμένουν αυτή την τροφή.

Στην καθημερινή μου ζωή ως συγγραφέα τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε. Ποτέ δεν έχω δει τίποτα διαφορετικό από τους δύο δείκτες των δαχτύλων μου να χτυπάνε ένα ένα ρυθμικά τα είκοσι οκτώ γράμματα του ίδιου αλφαβήτου που έχω μπροστά στα μάτια μου εδώ και ογδόντα χρόνια. Σήμερα μπόρεσα να σηκώσω το κεφάλι για να παραβρεθώ σε αυτό το φόρο τιμής που με χαροποιεί και δεν μπορώ να κάνω αλλιώς παρά να υποχρεωθώ να σκεφτώ τι είναι αυτό που έχει συμβεί. Αυτό που βλέπω είναι ότι ο αναγνώστης που δεν υπάρχει στη λευκή σελίδα μου είναι σήμερα ένα τεράστιο πλήθος πεινασμένο για αναγνώσματα στην ισπανική γλώσσα.

Οι αναγνώστες του Εκατό χρόνια μοναξιά είναι μια κοινωνία η οποία, αν ζούσε στο ίδιο κομμάτι γης, θα ήταν μια από τις είκοσι πιο πολυπληθείς χώρες του κόσμου. Δεν πρόκειται για δήλωση καυχησιάς. Το αντίθετο. Θέλω μόνο να δείξω ότι εκεί υπάρχει ένα πλήθος ανθρώπων οι οποίοι έχουν δείξει με τις αναγνωστικές τους συνήθειες ότι έχουν την ψυχή τους ανοιχτή για να γεμίσει με μηνύματα στα ισπανικά. Η πρόκληση είναι για όλους τους συγγραφείς, όλους τους ποιητές, αφηγητές και εκπαιδευτές αυτής της γλώσσας, για να τροφοδοτήσουν αυτή τη δίψα και να πολλαπλασιάσουν αυτό το πλήθος, ο πραγματικός λόγος για να είμαστε στη θέση μας και φυσικά ο καθένας ο εαυτός του.

Στα τριάντα οκτώ μου χρόνια και ήδη με τέσσερα βιβλία να έχουν εκδοθεί από τα είκοσι μου χρόνια, κάθισα στη γραφομηχανή και έγραψα: “Πολλά χρόνια αργότερα, μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα ο συνταγματάρχης Αουρελιάνο Μπουενδία θα θυμόταν εκείνο το μακρινό απόγευμα, που ο πατέρας του τον είχε πάει να γνωρίσει τον πάγο.” Δεν είχα την παραμικρή ιδέα της σημασίας ή της προέλευσης αυτής της φράσης ούτε προς τα που θα με οδηγούσε. Αυτό που σήμερα γνωρίζω είναι ότι δεν σταμάτησα να γράφω ούτε μια μέρα για δεκαοχτώ μήνες, μέχρι να τελειώσει το βιβλίο.

Πηγές: La Jornada, Κελαηδίσματα, Wikipedia

Ο Γκάμπο βγαίνει από το νοσοκομείο με ασθενοφόρο

Ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες βγήκε από το Εθνικό Ινστιτούτο Ιατρικών Επιστημών και Διατροφής "Σαλβαδόρ Σουμπιράν" την Τρίτη στις 3.50 μ.μ. (τοπική ώρα) με ασθενοφόρο εντατικής φροντίδας και με τη συνοδεία του γιού του Γκονσάλο.

Η Ζακλίν Πινέδα, εργαζόμενη στο νοσοκομείο, είπε αυτά τα σύντομα λόγια στους ρεπόρτερ που περίμεναν στο δρόμο: "Η κατάσταση της υγείας του είναι ευαίσθητη εξαιτίας της ηλικίας του και θα αναρρώσει στο σπίτι του".

Η διάγνωση που δόθηκε στη δημοσιότητα την προηγούμενη Πέμπτη μιλούσε για αφυδάτωση, πνευμονικό οίδημα και ουρολογικά προβλήματα.

Με τη σειρήνα ανοιχτή, το ιατρικό κλιμάκιο κατευθύνθηκε στην οικεία του συγγραφέα, όπου λίγα λεπτά αργότερα έφτασε και όχημα της αστυνομίας για να διευκολύνει την πρόσβαση ανάμεσα στην πολυάριθμη ομάδα δημοσιογράφων που ήταν ήδη παραταγμένοι.

Το ασθενοφόρο έφτασε στο σπίτι του Γκάμπο στις 4.08 μ.μ.

Πηγή: La Jornada
Φωτό: Jesús Villaseca

Αισιόδοξοι οι συγγενείς του Γκάμπο για την πορεία της υγείας του

Ο διάσημος κολομβιανός συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες νοσηλεύεται από την προηγούμενη Δευτέρα σε νοσοκομείο της Πόλης του Μεξικού λόγω "αφυδάτωσης, πνευμονικού οιδήματος και ουρολογικών προβλημάτων", σύμφωνα με ανακοίνωση του υπουργείου υγείας του Μεξικού. Ο 87χρονος συγγραφέας και δημοσιογράφος δέχεται θεραπεία με αντιβιωτικά και σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες η κατάσταση της υγείας του είναι γενικά καλή. Στο πλευρό του συγγραφέα είναι η σύζυγός του, Μερσέντες Μπάρτσα, και τα παιδιά του.

Σύμφωνα με τον βοηθό του, Χενοβέβο Κιρός, ο "Γκάμπο" είναι πολύ καλά στην υγεία του, διαβάζει εφημερίδες και κυκλοφορεί εντός του πανεπιστημιακού νοσοκομείου Σαλβαδόρ Σουμπιράν, όπου νοσηλεύεται. Μάλιστα φέρεται να απορεί για τις επισκέψεις των δημοσιογράφων, με το χαρακτηριστικό σαρκαστικό του χιούμορ: "Τι κάνουν εδώ, να πάνε να δουλέψουν!". 

Η βελτίωση της υγείας του Μάρκες δείχνει να έχει εντυπωσιάσει την οικογένειά του, σύμφωνα με την αδελφή του, Αϊδα Γκαρσία Μάρκες. Η τελευταία είπε ότι περιμένουν να βγει από το νοσοκομείο μόλις ολοκληρωθεί η θεραπεία αντιβιωτικών, εντός δύο ή τριών ημερών. Πρόσθεσε ακόμα ότι ο αδελφός της έχει καλή υγεία, με εξαίρεση κάποια προβλήματα μνήμης τα τελευταία χρόνια. Επίσης, ο γιός του συγγραφέα, Γκονσάλο Γκαρσία Μπάρτσα, δήλωσε την Πέμπτη ότι ο πατέρας του "πάει πολύ καλά" και αναμένεται να πάρει εξιτήριο τη Δευτέρα ή την Τρίτη.

Η Αϊδα θυμήθηκε ότι ο Γκάμπο την είχε συγχαρεί ένα χρόνο πριν στην Έκθεση Βιβλίου της Μπογκοτά για το βιβλίο της, Gabito, el niño que soñó a Macondo (Γκαμπίτο, το παιδί που ονειρεύτηκε το Μακόντο), το οποίο αφηγείται οικογενειακές ιστορίες από τη ζωή του συγγραφέα των "Εκατό Χρόνων Μοναξιά", του πιο εμπορικού βιβλίου που έχει γραφεί ποτέ στα ισπανικά, μετά τη Βίβλο. 

Ανέφερε ακόμα ότι η οικογένεια βρίσκεται σε πένθος για το θάνατο του νεότερου αδελφού του Γκάμπο, Γουστάβο. Ο Γουστάβο Γκαρσία Μάρκες, πρώην διπλωμάτης, πέθανε στις 9 Μαρτίου στην Μπογκοτά σε ηλικία 77 ετών, 3 ημέρες αφού ο Γκάμπο γιόρτασε το 87α του γενέθλια.

Πηγή: La Jornada

Ο Diego El Cigala ευχαρίστηκε τον Gabo για την παρουσία του σε συναυλία του στην Πόλη του Μεξικού

Ντυμένος σε αυστηρά μαύρα και εμφανώς ευτυχισμένος, ο Ντιέγο Ελ Σιγάλα βγήκε στη σκηνή του Auditorio Nacional της Πόλης του Μεξικού για να παρουσιάσει τον τελευταίο του δίσκο Romance de luna Tucumana.

Αφού πρώτα οι πέντε μουσικοί του έκαναν μια εισαγωγή 8 λεπτών, ο διάσημος ισπανός τραγουδιστής του φλαμένκο ξεκίνησε το ρεσιτάλ του με το Canción de las simples cosas  και συνέχισε με το Naranjo en flor.

Κατόπιν ο Ελ Σιγάλα καλωσόρισε το κοινό του: «Είμαι πολύ χαρούμενος που βρίσκομαι σε αυτή τη γη που αγαπώ, όπως γνωρίζετε. Θέλω να ευχαριστήσω για τους παρουσία τους δύο πρόσωπα που βρίσκονται στην εκδήλωση, τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες και τη σύζυγό του Μερσέδες». Τα λόγια αυτά προκάλεσαν κύμα ενθουσιωδών επευφημιών.

Η συναυλία συνεχίστηκε με το κοινό προσηλωμένο να απολαμβάνει τα τραγούδια του Ελ Σιγάλα. Ακούστηκαν μεταξύ άλλων Historia de un amor, Por una cabeza και Los mareados. 

Η μεξικανική εφημερίδα La Jornada δημοσίευσε φωτογραφίες του δημοφιλούς τσιγγάνου καλλιτέχνη με το νομπελίστα κολομβιανό συγγραφέα σε... χαρακτηριστικές πόζες.

Πηγή: La Jornada

Ο Γκάμπο επιστρέφει! (+βίντεο)

Όπως ο Μελκίαδες στα Εκατό Χρόνια Μοναξιά. Έτσι πρέπει να είδαν μερικοί τον Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες όταν εμφανίστηκε ξαφνικά στο εμπορικό κέντρο Perisur, στην πρωτεύουσα του Μεξικού. Η Πόλη του Μεξικού δεν είναι Μακόντο, αλλά τους τελευταίους μήνες κυκλοφορούν φήμες για την υγεία και ακόμα και για τα λογικά του κατόχου Νόμπελ Λογοτεχνίας. Γεροντική άνοια, είπε κάποιος, και φανταζόμασταν έναν Γκάμπο να χάνει τις αναμνήσεις του, σαν ένας από τους χαρακτήρες του.

Ο Γκαρσία Μάρκες είναι πια 86 ετών και οι θαυμαστές του περιμένουν τα χειρότερα. Αλλά ο άνθρωπος που έδωσε ζωή και τρέλα στους Μπουενδία είναι ζωντανός, γνωστικός και συνεχίζει να προχωρά, αν και όχι στο φρενήρη ρυθμό των νεανικών του χρόνων.

Πέρασε το πρωί της Δευτέρας 30 Σεπτεμβρίου από ένα εμπορικό κέντρο της Πόλης του Μεξικού, όπως φαίνεται, για να αγοράσει γυαλιά. Το πρακτορείο EFE έγραψε ότι "έλαμπε από καλή διάθεση, φαινόταν χαμογελαστός και ευδιάθετος προς όσους των χαιρετούσαν και ακόμα δέχτηκε να φωτογραφηθεί με κάποιες θαυμάστριες που τον αναγνώρισαν καθώς περνούσε".

Το πρακτορείο Notimex προηγήθηκε λίγο και τον βιντεοσκόπησε την Κυριακή 29, όταν ο Γκάμπο συμμετείχε στα εγκαίνια ενός κέντρου διασκέδασης στη Σάντα Φε, ένα διαμέρισμα της Πόλης του Μεξικού. Με τον στωικισμό των διασήμων, ο Γκαρσία Μάρκες πόζαρε μπροστά σε μια θάλασσα από φλας και έκοψε την κορδέλα των εγκαινίων. Μίλησε στους φωτογράφους, λέγοντας ότι του άρεσε το φαγητό: ένα πιάτο σπανάκι και ένα ποτήρι κρασί.

Την καλύτερη περιγραφή της ανέλπιστης επιστροφής του συγγραφέα των Εκατό Χρόνων Μοναξιάς την έκανε η μεξικάνικη εφημερίδα El Universal: "Επανεμφανίζεται ο Γκάμπο, ασεβής". Και στη φωτογραφία, ο συγγραφέας υψώνει το δάχτυλο που φαντάζεστε.

Πηγή: Cubadebate

Τιμούν τον Λουίς Μπουνιουέλ στο Μεξικό 30 χρόνια μετά το θάνατό του

Αρχική δημοσίευση: ispania.gr 

Μεξικάνοι ηθοποιοί και κινηματογραφιστές απέτισαν τη Δευτέρα φόρο τιμής στο Iσπανό σκηνοθέτη Λουίς Μπουνιουέλ (22.2.1900 – 29.7.1983), έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς στην ιστορία της έβδομης τέχνης και δασκάλους του σουρεαλισμού, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 30 χρόνων από το θάνατό του. Η εκδήλωση έλαβε χώρα στην κατοικία του Μπουνιουέλ στην Πόλη του Μεξικού, τόπο όπου φιλοξενήθηκε και πραγματοποίησε μεγάλο μέρος του έργου του.

Στην εκδήλωση παρέστη ο Ισπανός γραμματέας παιδείας, πολιτισμού και αθλητισμού, Χοσέ Μαρία Λασάγιε, ο οποίος τόνισε ότι η κατοικία του Μπουνιουέλ σε μεξικανικό έδαφος «ενσαρκώνει κατά κάποιο τρόπο την ανασκόπηση της ζωής και της ύπαρξης κάποιου που είναι θεμελιώδης για να κατανοήσουμε την ιβηροαμερικανή κουλτούρα». Πρόσθεσε ακόμα ότι «η μορφή του Μπουνιουέλ ενσαρκώνει τον τρόπο που αισθάνεται και ζει κάποιος που εγκατάλειψε τη χώρα του για να ξανασυναντηθεί με τον εαυτό του μακριά απ' αυτήν», θυμίζοντας ότι ο καλλιτέχνης αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα του εξαιτίας του ξεσπάσματος του Ισπανικού Εμφυλίου (1936-1939).

Η τιμητική εκδήλωση περιλάμβανε την ανάγνωση του αυτοβιογραφικού έργου του Μπουνιουέλ Mi último suspiro (Η τελευταία πνοή), από προσωπικότητες του μεξικανικού σινεμά όπως η ηθοποιός Σίλβια Πινάλ (πρωταγωνίστρια της "Βιριδιάνα"), ο σκηνοθέτης Αρτούρο Ριπστάιν και ο ζωγράφος Αλμπέρτο Χιρονέλα. Προβλήθηκε επίσης το ντοκυμανταίρ που γύρισε ο Ρομπέρ Βαλερί το 1964 με τίτλο «Λουίς Μπουνιουέλ: Ένας κινηματογραφιστής των καιρών μας», στο οποίο ο καλλιτέχνης εκθέτει τις ιδέες, τις αναμνήσεις και τις εμμονές του.

Η εκδήλωση είχε σκοπό να θυμίσει ότι ο Μπουνιουέλ εντάχθηκε οριστικά στη μεξικάνικη κινηματογραφική βιονηχανία το 1946, όταν προσκλήθηκε από τον παραγωγό Όσκαρ Ντανσίγερς για να γυρίσει την ταινία «Το μεγάλο καζίνο», η οποία, αν και εισπακτική αποτυχία, σημάδεψε την έναρξη μιας ιδιαίτερα παραγωγικής περιόδου του σκηνοθέτη.

Μεταξύ 30 Ιουλίου και 2 Αυγούστου θα προβληθούν, σε διάφορες αίθουσες της μεξικανικής πρωτεύουσας, οι ταινίες που γύρισε ο Μπουνιουέλ στη χώρα, από τις οποίες ξεχωρίζουν Los Olvidados (Ξεχασμένοι από την Κοινωνία - 1950), οποία προκάλεσε σφοδρές κριτικές επειδή πρόβαλε τις κοινωνικές αδικίες της εποχής, και Ensayo de un crimen (Η εγκληματική ζωή του Αρτσιμπάλντο Ντέ Λα Κρουθ - 1955).

 

Η οικεία Μπουνιουέλ, στον αριθμό 27 της οδού Φέλιξ Κουέβας, έχει υποστεί μια σειρά από ανακατασκευές από τότε που αγοράστηκε από το ισπανικό κράτος. Από τότε έχει φιλοξενήσει πολιτιστικές εκδηλώσεις σποραδικά.

Ο Ισπανός αξιωματούχος έκφρασε την επιθυμία του αυτός ο χώρος να γίνει «οίκος δημουργών, κέντρο πολιτισμού και έρευνας», γιατί εκεί ήταν που ο Μπουνιουέλ αξιοποίησε τον σουρεαλισμό, «βγάζοντας από το συνηθισμένο αυτό που είχε μέσα». Αν και δεν υπάρχει ακόμα χρονοδιάγραμμα γι’ αυτό το έργο, ο Λασάγιε τόνισε ότι θα προχωρήσει ανάλογα με τα περιθώρια του προϋπολογισμού. «Αυτή η κρίση, αργά ή γρήγορα θα τελειώσει», πρόσθεσε.

Πηγή: Telesur

Εμιλιάνο Ζαπάτα: Γη και Ελευθερία (και μια επιστολή του για τη Ρωσική Επανάσταση)

"Zapata" (Diego Rivera 1931-32)

Ο Κάρλος Φουέντες αφηγείται ότι, διασχίζοντας κάποτε μαζί με ένα Βορειοαμερικάνο συγγραφέα τα χωριά της κοιλάδας της Μορέλος, "σταματήσαμε σ ένα ανώνυμο χωριό, ξεχασμένο από τους οδικούς χάρτες και από τις πινακίδες κυκλοφορίας. Ρωτήσαμε έναν αγρότη πώς ονομαζόταν το χωριό. Μας απάντησε: Γκαρντούνιο, σε καιρό ειρήνης. Ζαπάτα, σε καιρό πολέμου".

Στις 10 Απριλίου 1919 άφησε την τελευταία πνοή του ο Emiliano Zapata Salazar, αγροτικός ηγέτης της Μεξικάνικης Επανάστασης και επικεφαλής του Απελευθερωτικού Στρατού του Νότου. Έπεσε θύμα ενέδρας στο λατιφούντιο της Τσιμενέκα, στην πολιτεία Μορέλος, όπου πήγαινε να συναντήσει έναν από τους αξιωματικούς του εχθρού που ήθελε δήθεν να παραδοθεί, τον συνταγματάρχη Χεσούς Γκουαχάρδο. Εκτός από την απώλεια ενός μεγάλου επαναστάτη και κοινωνικού αγωνιστή ως προσωπικότητα, ο χαμός του Ζαπάτα σήμανε ουσιαστικά και την διακοπή της Μεξικάνικης Επανάστασης στην πιο ριζοσπαστική εκδοχή της, η οποία επισημοποιήθηκε με την εκλογή του στρατηγού Ομπρεγόν, του εκλεκτού της αναδυόμενης αστικής τάξης του Μεξικού, στο αξίωμα του προέδρου της δημοκρατίας τον επόμενο χρόνο. 

Ο Αργεντίνος μαρξιστής ιστορικός Adolfo Gilly στο βιβλίο του La Revolución Interrumpida [1] φωτίζει πολλές άγνωστες πτυχές της Μεξικάνικης Επανάστασης, της πρώτης μεγάλης επανάστασης του 20^ου αιώνα. Μεταξύ άλλων, τα ιδιαίτερα ταξικά χαρακτηριστικά της, το αγροτικό ζήτημα του Μεξικού και της Λατινικής Αμερικής γενικότερα, τις διαμάχες των συντελεστών της σε προσωπικό και τοπικιστικό επίπεδο, το ρόλο του βορειοαμερικανικού παράγοντα, το πώς η επίσημη ιστορία καθαγίασε τους πρωταγωνιστές εκ μέρους της αστικής παράταξης (Μαδέρο, Καράνσα, Ομπρεγόν) και υποβάθμισε το ρόλο των αγροτικών στρατών (του Ζαπάτα, του Βίγια, των ινδιάνων Γιάκι κ.α.), καθώς και τις ομοιότητες και διαφορές με άλλες κοσμοϊστορικής σημασίας επαναστάσεις όπως η Γαλλική και η Ρωσική. 

Ειδικότερα όσον αφορά στο Ζαπάτα, η ιστορία των «νικητών» του έχει κρατήσει μια θέση περίπου «συμπαθούς αγριάνθρωπου» ή «ευγενούς ληστή» μέσα στο έπος της Μεξικάνικης Επανάστασης. Ενός δηλαδή γενναίου και έντιμου κατά γενική ομολογία πολεμιστή, που στερούνταν ωστόσο πολιτικής εκπαίδευσης και συνείδησης. Είναι αλήθεια ο μεγάλος αρχηγός των εξεγερμένων αγροτών του Μορέλος ήταν περιορισμένης μόρφωσης, αλλά όχι εντελώς ακαλλιέργητος, όπως ας πούμε ο Πάντσο Βίγια [2]. Οι πολεμικές τακτικές της αγροτικής στρατιάς του – ιδιαίτερα στις φάσεις υποχώρησης και αναδίπλωσης – ήταν πρώιμες μορφές του αντάρτικου υπαίθρου που εφαρμόστηκε αργότερα στην Κίνα, τη Νότια Αμερική και το Βιετνάμ. Οι μαχητές του Ζαπάτα δεν ήταν επαγγελματίες στρατιωτικοί, ήταν απλοί αγρότες και εργάτες στα εργοστάσια ζαχαροκάλαμου, που όταν δεν μάχονταν επέστρεφαν στις συνήθεις εργασίες τους, δυσκολεύοντας έτσι τον εντοπισμό τους από τον εχθρό [3].

Είναι λιγότερο γνωστό ότι, εκτός από ικανότατος πολεμικός ηγέτης, ο Ζαπάτα ήταν και υπεύθυνος ενός πρωτόγνωρου κοινωνικού πειράματος στην νότια πολιτεία Μορέλος (βλ. χάρτη). Εκεί, μεταξύ 1910 και 1919 – με έμφαση στις ανοδικές φάσεις του Αγώνα – οργανώθηκε ένα είδος Κομμούνας, με κοινοτική ιδιοκτησία και καλλιέργεια της γης, γεωργικούς συνεταιρισμούς, αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια ζαχαροκάλαμου, κοινοτικά σχολεία και νοσοκομεία, δημοκρατικούς φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης. 

Αυτά όλα μέχρι τη δολοφονία του Εμιλιάνο Ζαπάτα τον Απρίλιο του 1919. Πριν συμπληρώσει τα 40 χρόνια του, όπως και ο Τσε [4]. Τελικά η Μεξικάνικη Επανάσταση επικράτησε μεν έναντι του παλιού πορφιριανού καθεστώτος [5] που προστάτευε τη μεγάλη ιδιοκτησία γης (λατιφούντια) και την παραδοσιακή πλουτοκρατία, αλλά ουσιαστικά με την πιο συντηρητική εκδοχή της [6], με βασικούς εκφραστές της και κυρίως ωφελημένους τους μικρότερους κτηματίες, τη μεσαία αστική τάξη και τους νικητές στρατιωτικούς που μετατράπηκαν σε πολιτικούς και βιομήχανους. 

Ο Ζαπάτα νεκρός (10/4/1919)

Παρόλα αυτά, διατηρήθηκαν αρκετά σπέρματα της πιο ριζοσπαστικής «συνιστώσας» της επανάστασης, τα οποία αποτυπώθηκαν στο Σύνταγμα του Κερέταρο (1917), το οποίο εκείνη την εποχή ήταν ίσως το πιο προοδευτικό του κόσμου: Θεσμοθέτησε μεταξύ άλλων αγροτική και εκπαιδευτική μεταρρύθμιση, εργατικά δικαιώματα και διαχωρισμό κράτους και εκκλησίας [7]. Οι περισσότερες από τις προοδευτικές αυτές μεταρρυθμίσεις υλοποιήθηκαν επί της προεδρίας του Λάσαρο Κάρδενας (1934-1940), ο οποίος σύμφωνα με τον Τζίλι ολοκλήρωσε τη Μεξικάνικη Επανάσταση [8]. Αξίζει να σημειωθεί ότι η γενέτειρα του Ζαπάτα, Μορέλος, ήταν η πολιτεία με το μεγαλύτερο ποσοστό γης μοιρασμένης στους αγρότες σε όλο το Μεξικό. 

Παρακάτω παραθέτουμε εκτενή αποσπάσματα από επιστολή του Ζαπάτα όπου αναφέρεται στη Ρωσική Επανάσταση, μαζί με τα σχόλια του Τζίλι. Η μετάφραση είναι του Νίκου Κοκκάλα από την ελληνική έκδοση της «Κουκίδας». Μέσα απ’ αυτό το κείμενο φαίνεται ότι ο συντάκτης της μπορεί να μην ήταν κανένας διανοούμενος, αλλά ούτε πολιτικά ακατέργαστος όπως τον παρουσιάζουν συνήθως οι αστοί ιστορικοί, και μπορούσε – διαισθητικά έστω – να διακρίνει τα ταξικά χαρακτηριστικά της επανάστασης στην οποία πρωτοστάτησε.

Ο Ζαπάτα απήυθυνε την επιστολή του για τη Ρωσική Επανάσταση στον Χενάρο Αμέσκουα, ο οποίος τη δημοσίευσε το Μάιο του 1918 στην εφημερίδα Ο Κόσμος της Αβάνας. Η επιστολή έχει συνταχθεί στο γενικό αρχηγείο του Απελευθερωτικού Στρατού, στο Τλαλτισαπάν της Μορέλος, στις 14 Φεβρουαρίου του 1918. Λέει στις βασικές της παραγράφους:

Πολλά θα κερδίζαμε, πολλά θα κέρδιζε η ανθρωπότητα και η δικαιοσύνη, αν όλοι οι λαοί της Αμερικής και όλα τα έθνη της γηραιάς Ευρώπης καταλάβαιναν ότι ο αγώνας του Επαναστατημένου Μεξικού και ο αγώνας της Ρωσίας είναι και αντιπροσωπεύουν τον αγώνα της ανθρωπότητας, το υπέρτατο συμφέρον όλων των καταπιεσμένων λαών.[…]

Εδώ, όπως κι εκεί, υπάρχουν μεγάλοι άρχοντες, απάνθρωποι, άπληστοι και σκληροί, που από πατέρα σε γιο έχουν εκμεταλλευτεί μέχρι βασανιστηρίων μεγάλες αγροτικές μάζες. Κι εδώ, όπως κι εκεί, οι σκλαβωμένοι άνθρωποι, οι άνθρωποι με κοιμισμένη συνείδηση, αρχίζουν να ξυπνούν, να ταρακουνιούνται, να κινούνται, να τιμωρούν.

Ο μίστερ Ουίλσον, ο πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, είχε δίκιο όταν απέδιδε φόρο τιμής, σε πρόσφατη ευκαιρία, στη Ρωσική Επανάσταση, χαρακτηρίζοντάς τη ως ευγενή προσπάθεια για την απόκτηση ελευθεριών, και θα ήταν καλό μ’ αυτή την ευκαιρία να θυμηθούμε και να λάβουμε σοβαρά υπόψη την προφανή αναλογία, τον έκδηλο παραλληλισμό, την απόλυτη ισοτιμία, για να το πούμε καλύτερα, που υπάρχει ανάμεσα σ’ εκείνο το κίνημα και την αγροτική επανάσταση του Μεξικού. Και το ένα και η άλλη στοχεύουν εναντίον αυτού που ο Λέον Τολστόι θα αποκαλούσε «το μεγάλο έγκλημα», εναντίον της ανήθικης ιδιοποίησης της γης, που όντας ιδιοκτησία όλων, όπως το νερό και όπως ο αέρας, έχει μονοπωληθεί από μερικούς ισχυρούς, στηριγμένους στη δύναμη των στρατών και στην αδικία των νόμων.

Δεν πρέπει να μας παραξενεύει, εξάλλου, που το παγκόσμιο προλεταριάτο χειροκροτεί και θαυμάζει τη Ρωσική Επανάσταση, με τον ίδιο τρόπο που θα προσφέρει όλη του την αφοσίωση, τη συμπάθεια και τη στήριξή του σ’ αυτή τη Μεξικανική Επανάσταση, αντιλαμβανόμενο πλήρως τους στόχους της.

[…] Γι’ αυτό είναι τόσο ενδιαφέρον το έργο της διάδοσης και προπαγάνδισης που έχετε αναλάβει υπέρ της αλήθειας· γι’ αυτό θα πρέπει να προστρέξετε σε όλα τα εργατικά κέντρα και εργατικές ομάδες του κόσμου, για να τους κάνετε να νιώσουν την επιτακτική ανάγκη του να επιχειρήσουν ταυτόχρονα και να πραγματοποιήσουν μαζί τα δύο εγχειρήματα: την εκπαίδευση του εργάτη για τον αγώνα και τη διαμόρφωση της συνείδησης του αγρότη. Και καλό είναι να μη λησμονείται ότι λόγω και ως αποτέλεσμα της αλληλεγγύης του προλεταριάτου, η χειραφέτηση του εργάτη δεν μπορεί να επιτευχθεί αν δεν πραγματοποιηθεί ταυτόχρονα η ελευθερία του αγρότη. Αν δεν γίνει έτσι, η αστική τάξη θα πρέπει να στρέψει αυτές τις δύο δυνάμεις η μία εναντίον της άλλης, και να επωφεληθεί, λ.χ., από την άγνοια των αγροτών, για να πολεμήσει και να χαλιναγωγήσει τις δίκαιες ορμές των εργαζομένων, με τον ίδιο τρόπο που, αν παρουσιαστεί ευκαιρία, θα μπορεί να χρησιμοποιήσει τους μη συνειδητοποιημένους εργάτες και να τους στρέψει κατά των αδερφών τους της υπαίθρου.


Σε επιστολές και στάσεις όπως αυτή, η ζαπατική δημοκρατία – και μέσω αυτής, η Μεξικανική Επανάσταση στην πιο ριζοσπαστική της εμπειρία – προσπαθούσε να υπερβεί τα ίδια της τα όρια προς άλλες επαναστάσεις εκείνων των ημερών. Η Κομούνα της Μορέλος, πλέον στην τελευταία της αντίσταση, στοχαζόταν πάνω στις ομοιότητες και τους δεσμούς της με την επανάσταση των Ρώσων εργατών και αγροτών. Μακρινή και πολιορκημένη κι εκείνη από τις ξένες επεμβάσεις, η Ρωσική Επανάσταση δεν είχε τρόπο να συνδεθεί με την άγνωστή της επανάσταση των αγροτών της Μορέλος. Όμως αυτή η επιστολή είναι επίσης μια από τις αναρίθμητες αποδείξεις της σήμερα αφάνταστης επιρροής που η Ρωσική Επανάσταση άσκησε πάνω σε όλες τις μεξικανικές πολιτικές τάσεις εκείνων των χρόνων, από τον Ρικάρντο Φλόρες Μαγόν μέχρι τον Μανουέλ Γκόμες Μορίν.

Μ’ αυτόν τον τρόπο ο Εμιλιάνο Ζαπάτα, σε ένα από τα τελευταία του σημαντικά πολιτικά ντοκουμέντα, ένα χρόνο πριν τη δολοφονία του, αναζητούσε τα μέσα για να προβάλει στον κόσμο τις ιδέες ενός κινήματος, που είχε δυσκολευτεί να υπερβεί τον τοπικό ορίζοντα, προς μια εθνική προοπτική. Ήταν ένα ξεχωριστό πολιτικό άλμα, κατανοητό μόνο με την προϋπόθεση μιας σταθερότητας και συνοχής σ’ αυτές τις ιδέες, συχνά περιφρονημένες ή αγνοημένες από χρονικογράφους και ιστορικούς τόσο πολυμαθείς όσο και επιδερμικούς.

Ίσως αυτή ήταν η τελευταία αναλαμπή της Κομμούνας του Μορέλος και του αρχηγού της, Εμιλιάνο Ζαπάτα.

Σημειώσεις:

[1] Κατά λέξη η «επανάσταση που διακόπηκε». Κυκλοφόρησε και στα ελληνικά με τον τίτλο «Η Μεξικάνικη Επανάσταση 1910-1920» από τις Εκδόσεις Κουκίδα. Κρατάμε την απόδοση της μετάφρασης του βιβλίου στα κύρια ονόματα (Τζίλι, Ζαπάτα) αν και στα ισπανικά το ορθό είναι Χίγι, Σαπάτα. Ειδικά ο συγγραφέας πιθανότατα είναι ιταλικής καταγωγής (Adolfo Atilio Gilly Malvagni), οπότε δεν είναι λάθος το Τζίλι.

[2] José Doroteo Arango Arámbula (1878 – 1923), πιο γνωστός με το πολεμικό ψευδώνυμο Φρανσίσκο (Πάντσο) Βίγια. Ο άλλος μεγάλος ηγέτης της Μεξικάνικης Επανάστασης, έμαθε μεγάλος γραφή και ανάγνωση.

[3] Αντίθετα, η Μεραρχία του Βορρά του Βίγια περιλάμβανε και αρκετές τακτικές στρατιωτικές μονάδες με επικεφαλής αξιωματικούς καριέρας, όπως ο στρατηγός Φελίπε Άνχελες.

[4] Γεννήθηκε στις 8 Αυγούστου 1879.

[5] Τα 35 χρόνια της κυριαρχίας του José de la Cruz Porfirio Díaz Mori (1830 – 1915), γνωστά και ως «πορφιριάτο» (1876-1911). Μεγάλη όσο και αμφιλεγόμενη προσωπικότητα, ο Πορφίριο Ντίας έθεσε τις βάσεις της εκβιομηχάνισης και του εκσυγχρονισμού του Μεξικού, αλλά στιγματίστηκε και από αυταρχικό τρόπο διακυβέρνησης και άγρια καταστολή των πολιτικών του αντιπάλων.

[6] Θα μπορούσαμε να πούμε κατ’ αναλογία τη «γιρονδίνικη» πτέρυγα, σύμφωνα με την ορολογία της Γαλλικής Επανάστασης.

[7] Η αντικληρικαλιστική διάσταση της Μεξικάνικης Επανάστασης οριστικοποιήθηκε μετά την ήττα των φανατικών οπαδών της καθολικής εκκλησίας στον πόλεμο των «cristeros» (1926-1929).

[8] Ανάμεσα στις σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις του Κάρδενας συγκαταλέγονται η υλοποίηση του  αναδασμού γης (το περίφημο Άρθρο 27 του Συντάγματος του 1917) και η εθνικοποίηση του πετρελαίου και των σιδηροδρόμων.