Βραβεία Casa de las Américas 2013

Πηγή: casadelasamericas.org

Απονεμήθηκαν πριν λίγες μέρες τα λογοτεχνικά βραβεία 2013 του πνευματικού ιδρύματος Casa de las Américas, ενός θεσμού με μεγάλο έργο στα ισπανόφωνα γράμματα και με μεγάλο κύρος όχι μόνο στην Κούβα αλλά και σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική, με ιστορία όση και η Επανάσταση (*).

Στο φετινό 54ο διαγωνισμό δεν συμμετείχε κάποιο πολύ μεγάλο όνομα, όπως πέρσι ο Εντουάρντο Γκαλεάνο. Αναλυτικά πιο κάτω τα βραβεία για τις διάφορες λογοτεχνικές κατηγορίες.

Στην κατηγορία της Ποίησης, η κριτική επιτροπή απένειμε ομόφωνα το βραβείο στο έργο Pujato, του Αργεντινού Gabriel Cortiñas, το οποίο διακρίθηκε για την πληρότητα και την αισθητική γραμμή του, "ένας ποιητικός λόγος επικοινωνιακός και μια λογοτεχνική φλέβα που μας οδηγεί σε ένα μικρό, καθημερινό έπος, σχετικά με την ιδιομορφία της δουλειάς των ναυτικών στις θάλασσες του Νότου". Το όνομα του ποιητικού έργου παραπέμπει στον Ερνάν Πουχάτο, εξερευνητή της Ανταρκτικής. Έυφημους μνείες πήραν τα έργα Retratos mal hablados του Leonel Alvarado (Ονδούρα) και Los tiempos de la humanidad του Cristian Avecillas (Εκουδόρ).

Ένας άλλος Αργεντινός, ο  Nicolás Doljanin, κέρδισε επίσης ομόφωνα το πρώτο βραβείο στην κατηγορία της Λογοτεχνικής Μαρτυρίας, για το έργο του La sombra del tío, (Η σκιά του θείου). Το βιβλίο καταγράφει την ιστορία τριών προσώπων που κυκλοφορούν στον διευρυμένο κόσμο του αγώνα κατά του ιμπεριαλισμού, μέσα από ένα ταξίδι που ξεκινά από την Αργεντινή πριν την τελευταία δικτατορία, περνά από το Μεξικό, τη Νικαράγουα και καταλήγει στο Ελ Σαλβαδόρ. Η αξία του έργου συνίσταται στο ότι "αναφέρεται σε μια εποχή και μια μορφή - του αντάρτη - στον τόπο της μέγιστης δημόσιας έκθεσης και της μεγαλύτερης οικειότητας", σύμφωνα με την κριτική επιτροπή. Το κείμενο έχει σύνθετη και μη γραμμική δομή, και περιέχει από αντανακλαστικό μονόλογο μέχρι σκληρή κριτική, πάντα συνεπές στην προσπάθεια να μην πει ψέματα. 

Εύφημες μνείες ακόμα για τα βιβλία El honor de la cuadra Nicolás Goszi (Αργεντινή), Como una espada en el aire, του Sócrates Zuzunaga Huaita (Περού) και Carpentier, la otra novela του Urbano Martínez Carmenate (Κούβα).

Στην κατηγορία Ιστορικού και Κοινωνικού Δοκιμίου, βραβεύτηκε από την κριτική επιτροπή - στην οποία συμμετείχε και ο Γάλλος πανεπιστημιακός Σαλίμ Λαμρανί - ομόφωνα το έργο Jesús Arboleya Cervera, Cuba y los cubanoamericanos. Un análisis de la emigración cubana (Κούβα και Κουβανοαμερικανοί: Μια ανάλυση της κουβανικής μετανάστευσης). Το έργο ανακατασκευάζει με λεπτομέρεια και στοιχεία το θέμα των σχέσεων μεταξύ Ηνωμένων Πολιτειών και Κουβανικής Επανάστασης μέσα από το πρίσμα των μεταναστευτικών πολιτικών και των δύο χωρών. Το έργο είναι προσιτό τόσο στον αμύητο όσο και στον απαιτητικό αναγνώστη και απομυθοποιεί μια προβληματική μεγάλης επικαιρότητας που γίνεται αντικείμενο διαφόρων ερμηνειών.

Εύφημους μνείες ακόμα για τα έργα Piedras, barricadas y cacerolas: sonido y fuerza de la resistencia en Chile. Las Jornadas Nacionales de Protesta 1983-1987, της Viviana Bravo Vargas (Χιλή), Diplomacia imperial y revolución. Estados Unidos ante la Revolución Cubana 1959-1960: del reconocimiento reticente a la ruptura ominosa, του Carlos Alzugaray Treto (Κούβα) και Hemingway, ese desconocido, του Enrique Cirules (Κούβα).

 

Στην κατηγορία του μυθιστορήματος, η επιτροπή κατά πλειοψηφία αποφάσισε να μην δώσει φέτος βραβείο, εκτιμώντας ότι, παρόλες τις αρετές πολλών από τα διαγωνιζόμενα έργα, κανένα από αυτά δε φτάνει στο απαιτούμενο επίπεδο για να αξίζει αυτή τη διάκριση.

Στην κατηγορία Βραζιλιάνικης Λογοτεχνίας, βραβεύτηκε ομόφωνα το μυθιστόρημα Domingos Sem Deus (Κυριακές χωρίς το Θεό) του Luiz Ruffato. Το βιβλίο περιγράφει τη ζωή του βραζιλιάνικου προλεταριάτου, μια πραγματικότητα που δεν έχει απασχολήσει πολύ τη σύγχρονη λογοτεχνία. Εύφημους μνείες πήραν τα βιβλία Carbono Pautado, Memória de um Auxiliar de Escritório του Rodrigo de Souza Leão και O Mendigo que Sabia de Cor os Adágios de Erasmo de Rotterdam του Evandro Affonso Ferreira.

Το Ειδικό Βραβείο Μελετών πάνω στους Ιθαγενείς Πολιτισμούς της Αμερικής κέρδισε ομόφωνα το έργο La ciudad ajena: Subjetividades de origen mapuche en el espacio urbano (Ξένη πόλη: Υποκειμενικότητες προέλευσης Μαπούτσε στο αστικό τοπίο), της Lucía Guerra από τη Χιλή. Πρόκειται για μια ανάλυση της πολιτιστικής ταυτότητας σε αστικές περιοχές της Χιλής όπως καταγράφεται στην σύγχρονη ποίηση των Μαπούτσε, και αποτελεί μια σημαντική συνεισφορά στη μελέτη των ιθαγενών πληθυσμών στην αμερικανική ήπειρο. Με κριτική και λογοτεχνική ματιά, παρακολουθεί την πολιτική και πολιτιστική δραστηριότητα των Μαπούτσε και άλλων ιθαγενών πληθυσμών, από την εποχή της Αποικίας μέχρι το παρόν, παρουσιάζοντας εμπειρίες σύγκρουσης και διαπραγμάτευσης ανάμεσα στο οικείο και το ξένο, που έχουν πετύχει σαν αποτέλεσμα μια φωνή των ίδιων των Μαπούτσε.

Εύφημες μνείες για τις μελέτες Relatos de la  diferencia y literatura indígena. Travesías por el sistema mundo, της Luz María Lepe Lira (Μεξικό) και De la reluctancia salvaje del pensamiento. Memoria social en Los Andes meridionales, του Ricardo A. Cavalcanti-Schiel (Βολιβία).

Όσον αφορά στα Τιμητικά Βραβεία:

- Βραβείο Δοκιμίου Ezequiel Martínez Estrada για το έργο Lectores insurgentes. La formación de la crítica literaria hispanoamericana (1810-1870)  του Víctor Barrera Enderle (Μεξικό).

- Βραβείο Πεζογραφίας José María Arguedas για το έργο Leche derramada του Chico Buarque (Βραζιλία).

- Βραβείο Ποίησης José Lezama Lima για το έργο Tiranos temblad de Rafael Courtoisie (Ουρουγουάη).

Συνολικά, διαγωνίστηκαν 328 συμμετοχές στην ποίηση, 172 στο μυθιστόρημα, 43 στο Ιστορικό-Κοινωνικό Δοκίμιο, 55 στην Λογοτεχνία Μαρτυρίας, 20 στις Μελέτες για τους Ιθαγενείς Πολιτισμούς της Αμερικής και 158 στη Βραζιλιάνικη Λογοτεχνία. Κατά χώρα, οι περισσότεροι διαγωνιζόμενοι προέρχονταν από την Αργεντινή, τη Βραζιλία, την Κούβα, την Κολομβία, τη Χιλή και το Περού.

(*) Το πνευματικό ίδρυμα Casa de las Américas ιδρύθηκε τον Απρίλιο του 1959 από την Haydee Santamaría, σημαντικό στέλεχος της Επανάστασης. Ο αδερφός της Abel αιχμαλωτίστηκε, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε μετά την αποτυχημένη επίθεση στο στρατόπεδο Μονκάδα. Πρόεδρος από το 1986 είναι ο Roberto Fernández Retamar, ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή ποιητές της Κούβας. Αποστολή του ιδρύματος είναι η διάδοση, η έρευνα, η βράβευση και η έκδοση του έργου συγγραφέων, πλαστικών καλλιτεχνών, μουσικών, ανθρώπων του θεάτρου και μελετητών της λογοτεχνίας και των τεχνών. Επιπλέον προωθεί την επικοινωνία και την συνεργασία με αντίστοιχα ιδρύματα και πρόσωπα σε όλο τον κόσμο.