50 χρόνια NOW! του Santiago Álvarez

Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια για μια από τις σημαντικότερες δουλειές του κορυφαίου κουβανού κινηματογραφιστή Santiago Álvarez: την ταινία μικρού μήκους NOW!

Το 1965 η Κούβα ζούσε ακόμα την απίστευτη θέρμη των πρώτων χρόνων της επανάστασης, ενώ σε διεθνές επίπεδο ξεχώριζαν ειδήσεις για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τα απελευθερωτικά κινήματα σε Λατινική Αμερική και Αφρική, αλλά και το κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων στις ΗΠΑ.

Γυρίζοντας λίγα ακόμα χρόνια πίσω, τo 1960 ξεκίνησαν να γυρίζονται στην Κούβα, ως παραγωγές του νεοσύστατου κινηματογραφικού ινστιτούτου ICAIC, ταινίες μικρού μήκους με εθνική και διεθνή θεματολογία και υπεύθυνο τον Σαντιάγο Άλβαρες (βλ. και παλιότερη ανάρτηση στο Prensa Rebelde). H σειρά είχε τίτλο Noticiero ICAIC Latinoamericano (σε ελεύθερη απόδοση "Λατινοαμερικάνικα Επίκαιρα του ICAIC"), με κάθε ταινία διάρκειας 5-10 λεπτών να προβάλεται εβδομαδιαία στις κινηματογραφικές αίθουσες και στην τηλεόραση. Ήταν μια αξιόλογη συμβολή της Κούβας, με τα πενιχρά τεχνικά μέσα εκείνης της εποχής, στην ενημέρωση και την κουλτούρα. Πολλά από τα ντοκυμανταίρ βραβεύτηκαν και σε διεθνή φεστιβάλ.

Κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του '60 οι αγώνες των αφροαμερικανών κατά των φυλετικών διακρίσεων ήταν σχεδόν καθημερινή είδηση: επιθέσεις της αστυνομίας κατά διαδηλωτών, μεροληπτικές δίκες και ποινές φυλάκισης σε ηγέτες κινημάτων, μέχρι και δολοφονίες όπως του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Στην Κούβα ασφαλώς σχετικό υλικό ήταν σπάνιο, σε εποχές προ ίντερνετ, με δεδομένη την επίσημη λογοκρισία στις ΗΠΑ και τις επιπλέον δυσκολίες που προκαλούσε ο αποκλεισμός κατά του νησιού της Καραϊβικής.

To 1963 ο Άλβαρες γνώρισε στο Μεξικό τον σπουδαίο βορειοαμερικανό μουσικό και ακτιβιστή Pete Seeger (1919 - 2014), και από τότε έγιναν φίλοι. Ο Σίγκερ εκείνη την εποχή έκανε σειρά συναυλιών με πολιτικό χαρακτήρα και έκανε δώρο στον Άλβαρες το live δίσκο με τίτλο We Shall Overcome. To ομώνυμο κομμάτι έγινε ηχητική υπόκρουση των ειδήσεων για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ και κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, που το ICAIC αξιοποιούσε ως θεματα ταινιών μικρού μήκους.

Δύο χρόνια αργότερα, ο Σίγκερ έστειλε στον Άλβαρες ένα δίσκο της σημαντικής αφροαμερικανής αρμηνεύτριας Lena Horne (1917-2010), που περιείχε ένα ξεχωριστό τραγούδι κατά του ρατσισμού στις ΗΠΑ, βασισμένο στη μελωδία του παραδοσιακού εβραϊκού τραγουδίου Hava Nagila. Το εξαιρετικό κομμάτι της Χορν είχε τίτλο Now.

Οι στίχοι του τραγουδιού καλούν σε άμεση δράση κατά του ρατσισμού, επικαλούμενοι μάλιστα το σύνταγμα και ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Τζέφερσον, ο Ουάσινγκτον και ο Λίνκολν. Χαρακτηριστικά προς το τέλος λένε "Το μήνυμα αυτού του τραγουδιού δεν έχει λεπτότητα/ Όχι συζήτηση, όχι αντίλογος/ Θέλουμε περισσότερα από απλές υποσχέσεις/ Πείτε γεια στο μπάρμπα Θωμά/ Πείτε με αφελή/ Ακόμα πιστεύω/ Έχουμε φτιαχτεί ελεύθεροι και ίσοι/ Τώρα/ Τώρα/ Τώρα, τώρα, τώρα, τώρα".

Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για τον Άλβαρες, να αξιοποιήσει αυτό το θαυμάσιο κομμάτι συνδυάζοντας το με την πραγματικότητα των φυλετικών διακρίσεων - με πρωτογενές υλικό ελάχιστα βιντεοσκοπημένα πλάνα και μερικές στατικές φωτογραφίες - και να δημιουργήσει, μαζί με την ομάδα των πολύ αξιόλογων συνεργατών του, ένα εμβληματικό ντοκυμανταίρ για το πρόσωπο του ρατσισμού και την αστυνομική καταστολή κατά των κοινωνικών κινημάτων στις ΗΠΑ.

Santiago Álvarez (1919-1998)

Ο Σαντιάγο Άλβαρες, ο οποίος αν ζούσε θα γινόταν 96 στις 8 Μαρτίου, δημιούργησε πριν 50 χρόνια  ένα εβδομαδιαίο "επίκαιρο" ασυνήθιστης έντασης και δύναμης, που μερικούς μήνες μετά κέρδισε το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Λειψίας. Το Now, με λιγότερο από 6 λεπτά διάρκεια, είναι ένα μικρό διαμάντι της κινηματογραφικής τέχνης, και πολλοί ειδικοί του χώρου το έχουν χαρακτηρίσει πρώτο βίντεο κλιπ της ιστορίας.

Πηγή: Cubadebate 

55 χρόνια από την επίθεση στο La Coubre και τη διάσημη φωτογραφία του Κόρντα

4 Μάρτη 1960. H Κουβανική Επανάσταση μετράει μόλις 14 μήνες. Ο πανίσχυρος ιμπεριαλιστής γείτονας έχει ήδη δώσει τα πρώτα δείγματα της εχθρότητάς του προς την κουβανική προσπάθεια για σοσιαλισμό. Λίγο μετά τις 3μμ από το γαλλικό πλοίο La Coubre έχουν αρχίσει να ξεφορτώνονται στο λιμάνι της Αβάνας βελγικά όπλα, αγορασμένα για την προστασία της Επανάστασης. Μια ισχυρή έκρηξη θα συγκλονίσει το λιμάνι και θα αφήσει πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Όλοι σπεύδουν να βοηθήσουν. Ανάμεσα τους ο επικεφαλής Αγροτικής Μεταρρύθμισης και Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Κούβας, Τσε Γκεβάρα, ο οποίος εγκαταλείπει σύσκεψη, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του ως απλός γιατρός. Μισή ώρα αργότερα μια ισχυρότερη έκρηξη θα ολοκληρώσει το έργο της πρώτης. Ο τελικός απολογισμός θα είναι πάνω από 80 νεκροί – ανάμεσά τους 6 Γάλλοι ναυτικοί – και πάνω από 200 τραυματίες. Ανάμεσά τους και ο καθολικός ιερέας McKniff, ο οποίος παρόλο που τραυματίστηκε και ο ίδιος συνέχισε να περιθάλπει άλλους τραυματίες. Η καθολική εκκλησία εξετάζει την αγιοποίησή του. Οι υλικές ζημιές υπολογίστηκαν σε 17 εκατομμύρια δολάρια.

 

Την επόμενη ημέρα, 5 Μάρτη 1960, κατά την κηδεία των θυμάτων, ο Φιντέλ Κάστρο θα βγάλει ένα πύρινο λόγο, στον οποίο κατηγορεί ανοιχτά τις ΗΠΑ για τρομοκρατία και υπονόμευση της Επανάστασης, και καταλήγει με τη διάσημη φράση Patria o Muerte, Ελευθερία ή Θάνατος. Συμπτωματικά εκείνες τις μέρες περιόδευαν στην Κούβα Γάλλοι διανοούμενοι, για να δουν με τα μάτια τους το επαναστατικό φαινόμενο που είχε παθιάσει ολόκληρο τον κόσμο. Ανάμεσα τους ο Ζαν Πωλ Σαρτρ και η Σιμόν ντε Μποβουάρ. Επιστρέφοντας ο Σαρτρ θα γράψει μια σειρά άρθρων στη France-Soir, με τίτλο Θύελλα για τη Ζάχαρη. Θα καταλήξει με τη φράση «Η Κούβα θέλει να είναι η Κούβα, και τίποτε παραπάνω».

Δε θα είναι η μοναδική τρομοκρατική ενέργεια κατά την Κούβας. Τα επόμενα 50 χρόνια θα γίνουν δεκάδες ακόμα, με εκατοντάδες θύματα, οι περισσότερες υποκινούμενες και χρηματοδοτούμενες από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ με εκτελεστές στρατολογημένα μέλη της εξόριστης κουβανικής κοινότητας των Μαϊάμι. Τα τελευταία 25 περίπου χρόνια, μετά το τέλος δηλαδή του Ψυχρού Πολέμου, ο πόλεμος που διεξάγεται εναντίον της Κούβας είναι κυρίως επικοινωνιακός. Δισεκατομμύρια δολάρια διατίθενται για δυσφημιστικά για το καθεστώς της Κούβας άρθρα σε εφημερίδες των ΗΠΑ και άλλων χωρών, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές και γενναιόδωρες "χορηγείες" για χρηματοδότηση και παροχή τεχνικού εξοπλισμού στους λεγόμενους "διαφωνούντες" εντός της Κούβας.

Alberto Korda (1928 - 2001)

Γυρίζοντας και πάλι 55 χρόνια πίσω, ο επίσημος φωτογράφος της Επανάστασης, Alberto Díaz Gutiérrez, πιο γνωστός ως Alberto Korda, θα πάρει πολλές φωτογραφίες από την εκδήλωση για τον ύστατο αποχαιρετισμό των θυμάτων της έκρηξης του La Coubre. Με τον Φιντέλ, τον Τσε και άλλους επώνυμους και ανώνυμους. Ανάμεσα σε αυτές και μια φωτογραφία του Τσε που έμεινε ιστορική.

Αντανακλαστικά, έκανα δύο λήψεις: μια οριζόντια και μια κάθετη. Δεν είχα χρόνο να τραβήξω για τρίτη φορά – ο Τσε αποσύρθηκε διακριτικά στη δεύτερη σειρά. Όταν επέστρεψα στο εργαστήριό μου, εμφάνισα το φιλμ και τύπωσα μερικές φωτογραφίες για τη Revolución. Τύπωσα την οριζόντια λήψη του Τσε με νέο κάδρο και δεν επέλεξα την κάθετη εκδοχή, γιατί πάνω από τον ώμο του διακρινόταν ένα κεφάλι.. Παρ’ όλα αυτά, η φωτογραφία δεν επιλέχθηκε εκείνο το βράδυ από τη σύνταξη. Κρέμασα την εκτύπωση σ’ έναν τοίχο του εργαστηρίου μου…

Guerrillero Heroico (Alberto Korda)

Αυτή το πορτρέτο του Τσε έμελλε να γίνει το πιο πολυανατυπωμένο στην ιστορία της φωτογραφίας. Ωστόσο έμεινε στην αφάνεια για πάνω από επτά χρόνια. Τον Ιούνη του 1967, ένας Ιταλός εκδότης, ο Τζιαντζιάκομο Φελτρινέλι, ζητάει από τον Κόρντα κάποιο καλό πορτρέτο του Τσε για κάποια μελλοντική του έκδοση. Εκείνη την εποχή ο Τσε μάχεται στο αντάρτικο της Βολιβίας. Θα συλληφθεί και θα εκτελεστεί από τον βολιβιανό στρατό και πράκτορες της CIA τον Οκτώβρη του ίδιου έτους. Μερικούς μήνες μετά ο Φιντέλ Κάστρο παραδίδει προς έκδοση στον Φελτρινέλι το ημερολόγιο του Τσε από το αντάρτικο της Βολιβίας. Μαζί με αυτό ο Ιταλός εκδότης θα τυπώσει τις πρώτες χιλιάδες αντίγραφα του περίφημου πορτρέτου, που θα γίνει σύμβολο λαϊκής αντίστασης και πάλης και θα ανατυπωθεί σε εκατομμύρια ακόμα. Η μορφή του Τσε Θα εμπνεύσει σκλαβωμένους και αδικημένους λαούς, αγωνιζόμενους εργάτες, φοιτητές, περιθωριοποιημένους πολίτες, και φυσικά καλλιτέχνες.


(Το κείμενο βασίστηκε σε παλιά ανάρτηση στο blog Κελαηδίσματα)

Νέο βιβλίο για το Μανουέλ Φράγα και το Φιντέλ Κάστρο

Ένα νέο βιβλίο παρουσιάστηκε στη Σχολή Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου της Αβάνας, με τίτλο  "Μανουέλ Φράγα, ένας γαλικιανός κουβανός - Φιντέλ Κάστρο, ένας κουβανός γαλικιανός", του Μιγέλ Άνχελ Αλβέλο Σέσπεδες. Η παρουσίαση έγινε στα πλαίσια της 24ης Έκθεσης Βιβλίου της Αβάνας (12-22 Φεβρουαρίου). 

Το βιβλίο περιγράφει την επίσκεψη του Φιντέλ Κάστρο στη γενετείρα του πατέρα του στο δήμο της Λάνκαρα, και του Μανουέλ Φράγα στο χωριό Μανατί, όπου έζησε τα παιδικά χρόνια του μαζί με τους γονείς και παπούδες του, μετανάστες από της Γαλικία (αυτόνομη περιοχή της ΒΔ Ισπανίας).

Μετά από εντατική έρευνα, ο Αλβέλο Σέσπεδες μας προσφέρει ένα ευανάγνωστο και ευχάριστο κείμενο της συνάντησης των δύο ανδρών με αποφασιστικό παραλληλισμό στη ζωή, ενωμένους από την αγάπη στις ρίζες τους, παρόλες τις μεγάλες ιδεολογικές διαφορές τους. Επιπλέον το κείμενο συνοδεύεται από πλούσιο φωτογραφικό υλικό, με πολλές ενέκδοτες φωτογραφίες και των δύο πρωταγωνιστών στους τόπους της οικογενειακής τους προέλευσης.

Ο Φιντέλ Κάστρο (1926) είναι πασίγνωστος κουβανός επαναστάτης και πολιτικός, ηγέτης της Κούβας από το 1959 μέχρι το 2006 όταν παραιτήθηκε από πρόεδρος για λόγους υγείας. Συνεχίζει να ασκεί επιρροή στην κουβανική και διεθνή πολιτική και έχει πλούσιο συγγραφικό έργο.

O Μανουέλ Φράγα Ιριμπάρνε (1922 - 2012) ήταν ισπανός πολιτικός με μεγάλη επιρροή, ιδιαίτερα στο στάδιο μετάβασης από το φρανκισμό στη δημοκρατία. Διετέλεσε υπουργός Πληροφορίας και Τουρισμού επί Φράνκο (1962 - 1969), αντιπρόεδρος και υπουργός Εσωτερικών επί της πρώτης μεταφρανικής κυβέρνησης (1975-1976), επικεφαλής του Λαϊκού Κόμματος (1989-1990), πρόεδρος του Συμβουλίου της Γαλικίας (1990-2005) και γερουσιαστής της Γαλικίας (2008-2012).

Ο συγγραφέας Μιγέλ Άνχελ Αλβέλο Σέσπεδες

Η δημοσιογράφος και συγγραφέας Κατιούσκα Μπλάνκο και ο πρόεδρος της Φοιτητικής Ομοσπονδίας Κούβας Ράντι Περντόμο.

Πηγή: Cubadebate.cu

Φωτό: Roberto Garaycoa
1η δημοσίευση: ispania.gr