50 χρόνια NOW! του Santiago Álvarez

Φέτος συμπληρώνονται 50 χρόνια για μια από τις σημαντικότερες δουλειές του κορυφαίου κουβανού κινηματογραφιστή Santiago Álvarez: την ταινία μικρού μήκους NOW!

Το 1965 η Κούβα ζούσε ακόμα την απίστευτη θέρμη των πρώτων χρόνων της επανάστασης, ενώ σε διεθνές επίπεδο ξεχώριζαν ειδήσεις για τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τα απελευθερωτικά κινήματα σε Λατινική Αμερική και Αφρική, αλλά και το κίνημα πολιτικών δικαιωμάτων στις ΗΠΑ.

Γυρίζοντας λίγα ακόμα χρόνια πίσω, τo 1960 ξεκίνησαν να γυρίζονται στην Κούβα, ως παραγωγές του νεοσύστατου κινηματογραφικού ινστιτούτου ICAIC, ταινίες μικρού μήκους με εθνική και διεθνή θεματολογία και υπεύθυνο τον Σαντιάγο Άλβαρες (βλ. και παλιότερη ανάρτηση στο Prensa Rebelde). H σειρά είχε τίτλο Noticiero ICAIC Latinoamericano (σε ελεύθερη απόδοση "Λατινοαμερικάνικα Επίκαιρα του ICAIC"), με κάθε ταινία διάρκειας 5-10 λεπτών να προβάλεται εβδομαδιαία στις κινηματογραφικές αίθουσες και στην τηλεόραση. Ήταν μια αξιόλογη συμβολή της Κούβας, με τα πενιχρά τεχνικά μέσα εκείνης της εποχής, στην ενημέρωση και την κουλτούρα. Πολλά από τα ντοκυμανταίρ βραβεύτηκαν και σε διεθνή φεστιβάλ.

Κατά το πρώτο μισό της δεκαετίας του '60 οι αγώνες των αφροαμερικανών κατά των φυλετικών διακρίσεων ήταν σχεδόν καθημερινή είδηση: επιθέσεις της αστυνομίας κατά διαδηλωτών, μεροληπτικές δίκες και ποινές φυλάκισης σε ηγέτες κινημάτων, μέχρι και δολοφονίες όπως του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Στην Κούβα ασφαλώς σχετικό υλικό ήταν σπάνιο, σε εποχές προ ίντερνετ, με δεδομένη την επίσημη λογοκρισία στις ΗΠΑ και τις επιπλέον δυσκολίες που προκαλούσε ο αποκλεισμός κατά του νησιού της Καραϊβικής.

To 1963 ο Άλβαρες γνώρισε στο Μεξικό τον σπουδαίο βορειοαμερικανό μουσικό και ακτιβιστή Pete Seeger (1919 - 2014), και από τότε έγιναν φίλοι. Ο Σίγκερ εκείνη την εποχή έκανε σειρά συναυλιών με πολιτικό χαρακτήρα και έκανε δώρο στον Άλβαρες το live δίσκο με τίτλο We Shall Overcome. To ομώνυμο κομμάτι έγινε ηχητική υπόκρουση των ειδήσεων για τα πολιτικά δικαιώματα των μαύρων στις ΗΠΑ και κατά του πολέμου στο Βιετνάμ, που το ICAIC αξιοποιούσε ως θεματα ταινιών μικρού μήκους.

Δύο χρόνια αργότερα, ο Σίγκερ έστειλε στον Άλβαρες ένα δίσκο της σημαντικής αφροαμερικανής αρμηνεύτριας Lena Horne (1917-2010), που περιείχε ένα ξεχωριστό τραγούδι κατά του ρατσισμού στις ΗΠΑ, βασισμένο στη μελωδία του παραδοσιακού εβραϊκού τραγουδίου Hava Nagila. Το εξαιρετικό κομμάτι της Χορν είχε τίτλο Now.

Οι στίχοι του τραγουδιού καλούν σε άμεση δράση κατά του ρατσισμού, επικαλούμενοι μάλιστα το σύνταγμα και ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Τζέφερσον, ο Ουάσινγκτον και ο Λίνκολν. Χαρακτηριστικά προς το τέλος λένε "Το μήνυμα αυτού του τραγουδιού δεν έχει λεπτότητα/ Όχι συζήτηση, όχι αντίλογος/ Θέλουμε περισσότερα από απλές υποσχέσεις/ Πείτε γεια στο μπάρμπα Θωμά/ Πείτε με αφελή/ Ακόμα πιστεύω/ Έχουμε φτιαχτεί ελεύθεροι και ίσοι/ Τώρα/ Τώρα/ Τώρα, τώρα, τώρα, τώρα".

Ήταν μια μεγάλη ευκαιρία για τον Άλβαρες, να αξιοποιήσει αυτό το θαυμάσιο κομμάτι συνδυάζοντας το με την πραγματικότητα των φυλετικών διακρίσεων - με πρωτογενές υλικό ελάχιστα βιντεοσκοπημένα πλάνα και μερικές στατικές φωτογραφίες - και να δημιουργήσει, μαζί με την ομάδα των πολύ αξιόλογων συνεργατών του, ένα εμβληματικό ντοκυμανταίρ για το πρόσωπο του ρατσισμού και την αστυνομική καταστολή κατά των κοινωνικών κινημάτων στις ΗΠΑ.

Santiago Álvarez (1919-1998)

Ο Σαντιάγο Άλβαρες, ο οποίος αν ζούσε θα γινόταν 96 στις 8 Μαρτίου, δημιούργησε πριν 50 χρόνια  ένα εβδομαδιαίο "επίκαιρο" ασυνήθιστης έντασης και δύναμης, που μερικούς μήνες μετά κέρδισε το πρώτο βραβείο στο φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους της Λειψίας. Το Now, με λιγότερο από 6 λεπτά διάρκεια, είναι ένα μικρό διαμάντι της κινηματογραφικής τέχνης, και πολλοί ειδικοί του χώρου το έχουν χαρακτηρίσει πρώτο βίντεο κλιπ της ιστορίας.

Πηγή: Cubadebate