4 Μάρτη 1960. H Κουβανική Επανάσταση μετράει μόλις 14 μήνες. Ο πανίσχυρος ιμπεριαλιστής γείτονας έχει ήδη δώσει τα πρώτα δείγματα της εχθρότητάς του προς την κουβανική προσπάθεια για σοσιαλισμό. Λίγο μετά τις 3μμ από το γαλλικό πλοίο La Coubre έχουν αρχίσει να ξεφορτώνονται στο λιμάνι της Αβάνας βελγικά όπλα, αγορασμένα για την προστασία της Επανάστασης. Μια ισχυρή έκρηξη θα συγκλονίσει το λιμάνι και θα αφήσει πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Όλοι σπεύδουν να βοηθήσουν. Ανάμεσα τους ο επικεφαλής Αγροτικής Μεταρρύθμισης και Πρόεδρος της Εθνικής Τράπεζας της Κούβας, Τσε Γκεβάρα, ο οποίος εγκαταλείπει σύσκεψη, για να προσφέρει τις υπηρεσίες του ως απλός γιατρός. Μισή ώρα αργότερα μια ισχυρότερη έκρηξη θα ολοκληρώσει το έργο της πρώτης. Ο τελικός απολογισμός θα είναι πάνω από 80 νεκροί – ανάμεσά τους 6 Γάλλοι ναυτικοί – και πάνω από 200 τραυματίες. Ανάμεσά τους και ο καθολικός ιερέας McKniff, ο οποίος παρόλο που τραυματίστηκε και ο ίδιος συνέχισε να περιθάλπει άλλους τραυματίες. Η καθολική εκκλησία εξετάζει την αγιοποίησή του. Οι υλικές ζημιές υπολογίστηκαν σε 17 εκατομμύρια δολάρια.
Την επόμενη ημέρα, 5 Μάρτη 1960, κατά την κηδεία των θυμάτων, ο Φιντέλ Κάστρο θα βγάλει ένα πύρινο λόγο, στον οποίο κατηγορεί ανοιχτά τις ΗΠΑ για τρομοκρατία και υπονόμευση της Επανάστασης, και καταλήγει με τη διάσημη φράση Patria o Muerte, Ελευθερία ή Θάνατος. Συμπτωματικά εκείνες τις μέρες περιόδευαν στην Κούβα Γάλλοι διανοούμενοι, για να δουν με τα μάτια τους το επαναστατικό φαινόμενο που είχε παθιάσει ολόκληρο τον κόσμο. Ανάμεσα τους ο Ζαν Πωλ Σαρτρ και η Σιμόν ντε Μποβουάρ. Επιστρέφοντας ο Σαρτρ θα γράψει μια σειρά άρθρων στη France-Soir, με τίτλο Θύελλα για τη Ζάχαρη. Θα καταλήξει με τη φράση «Η Κούβα θέλει να είναι η Κούβα, και τίποτε παραπάνω».
Δε θα είναι η μοναδική τρομοκρατική ενέργεια κατά την Κούβας. Τα επόμενα 50 χρόνια θα γίνουν δεκάδες ακόμα, με εκατοντάδες θύματα, οι περισσότερες υποκινούμενες και χρηματοδοτούμενες από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ με εκτελεστές στρατολογημένα μέλη της εξόριστης κουβανικής κοινότητας των Μαϊάμι. Τα τελευταία 25 περίπου χρόνια, μετά το τέλος δηλαδή του Ψυχρού Πολέμου, ο πόλεμος που διεξάγεται εναντίον της Κούβας είναι κυρίως επικοινωνιακός. Δισεκατομμύρια δολάρια διατίθενται για δυσφημιστικά για το καθεστώς της Κούβας άρθρα σε εφημερίδες των ΗΠΑ και άλλων χωρών, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές και γενναιόδωρες "χορηγείες" για χρηματοδότηση και παροχή τεχνικού εξοπλισμού στους λεγόμενους "διαφωνούντες" εντός της Κούβας.
Γυρίζοντας και πάλι 55 χρόνια πίσω, ο επίσημος φωτογράφος της Επανάστασης, Alberto Díaz Gutiérrez, πιο γνωστός ως Alberto Korda, θα πάρει πολλές φωτογραφίες από την εκδήλωση για τον ύστατο αποχαιρετισμό των θυμάτων της έκρηξης του La Coubre. Με τον Φιντέλ, τον Τσε και άλλους επώνυμους και ανώνυμους. Ανάμεσα σε αυτές και μια φωτογραφία του Τσε που έμεινε ιστορική.
Αντανακλαστικά, έκανα δύο λήψεις: μια οριζόντια και μια κάθετη. Δεν είχα χρόνο να τραβήξω για τρίτη φορά – ο Τσε αποσύρθηκε διακριτικά στη δεύτερη σειρά. Όταν επέστρεψα στο εργαστήριό μου, εμφάνισα το φιλμ και τύπωσα μερικές φωτογραφίες για τη Revolución. Τύπωσα την οριζόντια λήψη του Τσε με νέο κάδρο και δεν επέλεξα την κάθετη εκδοχή, γιατί πάνω από τον ώμο του διακρινόταν ένα κεφάλι.. Παρ’ όλα αυτά, η φωτογραφία δεν επιλέχθηκε εκείνο το βράδυ από τη σύνταξη. Κρέμασα την εκτύπωση σ’ έναν τοίχο του εργαστηρίου μου…
Αυτή το πορτρέτο του Τσε έμελλε να γίνει το πιο πολυανατυπωμένο στην ιστορία της φωτογραφίας. Ωστόσο έμεινε στην αφάνεια για πάνω από επτά χρόνια. Τον Ιούνη του 1967, ένας Ιταλός εκδότης, ο Τζιαντζιάκομο Φελτρινέλι, ζητάει από τον Κόρντα κάποιο καλό πορτρέτο του Τσε για κάποια μελλοντική του έκδοση. Εκείνη την εποχή ο Τσε μάχεται στο αντάρτικο της Βολιβίας. Θα συλληφθεί και θα εκτελεστεί από τον βολιβιανό στρατό και πράκτορες της CIA τον Οκτώβρη του ίδιου έτους. Μερικούς μήνες μετά ο Φιντέλ Κάστρο παραδίδει προς έκδοση στον Φελτρινέλι το ημερολόγιο του Τσε από το αντάρτικο της Βολιβίας. Μαζί με αυτό ο Ιταλός εκδότης θα τυπώσει τις πρώτες χιλιάδες αντίγραφα του περίφημου πορτρέτου, που θα γίνει σύμβολο λαϊκής αντίστασης και πάλης και θα ανατυπωθεί σε εκατομμύρια ακόμα. Η μορφή του Τσε Θα εμπνεύσει σκλαβωμένους και αδικημένους λαούς, αγωνιζόμενους εργάτες, φοιτητές, περιθωριοποιημένους πολίτες, και φυσικά καλλιτέχνες.
(Το κείμενο βασίστηκε σε παλιά ανάρτηση στο blog Κελαηδίσματα)
Δε θα είναι η μοναδική τρομοκρατική ενέργεια κατά την Κούβας. Τα επόμενα 50 χρόνια θα γίνουν δεκάδες ακόμα, με εκατοντάδες θύματα, οι περισσότερες υποκινούμενες και χρηματοδοτούμενες από τις μυστικές υπηρεσίες των ΗΠΑ με εκτελεστές στρατολογημένα μέλη της εξόριστης κουβανικής κοινότητας των Μαϊάμι. Τα τελευταία 25 περίπου χρόνια, μετά το τέλος δηλαδή του Ψυχρού Πολέμου, ο πόλεμος που διεξάγεται εναντίον της Κούβας είναι κυρίως επικοινωνιακός. Δισεκατομμύρια δολάρια διατίθενται για δυσφημιστικά για το καθεστώς της Κούβας άρθρα σε εφημερίδες των ΗΠΑ και άλλων χωρών, τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές και γενναιόδωρες "χορηγείες" για χρηματοδότηση και παροχή τεχνικού εξοπλισμού στους λεγόμενους "διαφωνούντες" εντός της Κούβας.
 |
| Alberto Korda (1928 - 2001) |
Γυρίζοντας και πάλι 55 χρόνια πίσω, ο επίσημος φωτογράφος της Επανάστασης, Alberto Díaz Gutiérrez, πιο γνωστός ως Alberto Korda, θα πάρει πολλές φωτογραφίες από την εκδήλωση για τον ύστατο αποχαιρετισμό των θυμάτων της έκρηξης του La Coubre. Με τον Φιντέλ, τον Τσε και άλλους επώνυμους και ανώνυμους. Ανάμεσα σε αυτές και μια φωτογραφία του Τσε που έμεινε ιστορική.
Αντανακλαστικά, έκανα δύο λήψεις: μια οριζόντια και μια κάθετη. Δεν είχα χρόνο να τραβήξω για τρίτη φορά – ο Τσε αποσύρθηκε διακριτικά στη δεύτερη σειρά. Όταν επέστρεψα στο εργαστήριό μου, εμφάνισα το φιλμ και τύπωσα μερικές φωτογραφίες για τη Revolución. Τύπωσα την οριζόντια λήψη του Τσε με νέο κάδρο και δεν επέλεξα την κάθετη εκδοχή, γιατί πάνω από τον ώμο του διακρινόταν ένα κεφάλι.. Παρ’ όλα αυτά, η φωτογραφία δεν επιλέχθηκε εκείνο το βράδυ από τη σύνταξη. Κρέμασα την εκτύπωση σ’ έναν τοίχο του εργαστηρίου μου…
 |
| Guerrillero Heroico (Alberto Korda) |
Αυτή το πορτρέτο του Τσε έμελλε να γίνει το πιο πολυανατυπωμένο στην ιστορία της φωτογραφίας. Ωστόσο έμεινε στην αφάνεια για πάνω από επτά χρόνια. Τον Ιούνη του 1967, ένας Ιταλός εκδότης, ο Τζιαντζιάκομο Φελτρινέλι, ζητάει από τον Κόρντα κάποιο καλό πορτρέτο του Τσε για κάποια μελλοντική του έκδοση. Εκείνη την εποχή ο Τσε μάχεται στο αντάρτικο της Βολιβίας. Θα συλληφθεί και θα εκτελεστεί από τον βολιβιανό στρατό και πράκτορες της CIA τον Οκτώβρη του ίδιου έτους. Μερικούς μήνες μετά ο Φιντέλ Κάστρο παραδίδει προς έκδοση στον Φελτρινέλι το ημερολόγιο του Τσε από το αντάρτικο της Βολιβίας. Μαζί με αυτό ο Ιταλός εκδότης θα τυπώσει τις πρώτες χιλιάδες αντίγραφα του περίφημου πορτρέτου, που θα γίνει σύμβολο λαϊκής αντίστασης και πάλης και θα ανατυπωθεί σε εκατομμύρια ακόμα. Η μορφή του Τσε Θα εμπνεύσει σκλαβωμένους και αδικημένους λαούς, αγωνιζόμενους εργάτες, φοιτητές, περιθωριοποιημένους πολίτες, και φυσικά καλλιτέχνες.
(Το κείμενο βασίστηκε σε παλιά ανάρτηση στο blog Κελαηδίσματα)
