Η Χιλή τιμά τα 40 χρόνια από τη δολοφονία του Βίκτορ Χάρα

Ο λαός της Χιλής απέδωσε την Κυριακή ένα συγκινητικό φόρο τιμής για τα 40 χρόνια από τη δολοφονία του τραγουδοποιού Βίκτορ Χάρα, που συνελήφθη και βασανίστηκε κατά τη διάρκεια του στρατιωτικού πραξικοπήματος της 11ης Σεπτέμβρη 1973 που εγκαθίδρυσε τη δικτατορία του Αουγκούστο Πινοτσέτ (1973-1990).

Η κεντρική εκδήλωση ξεκίνησε με πορεία προς το Μητροπολιτικό Νεκροταφείο της πρωτεύουσας Σαντιάγο, έξω από το οποίο βρέθηκε το νεκρό σώμα του Χάρα. Στο σημείο αυτό, η μπριγάδα των κομμουνιστικών νεολαιών Lo Espejo ξεκίνησε το χτίσιμο ενός εικονογραφημένου τοίχου (mural) μήκους 200 μέτρων προς τιμήν του καλλιτέχνη, ο οποίος εκτός από δημοφιλής συνθέτης και τραγουδιστής ήταν και πετυχημένος θεατρικός σκηνοθέτης.

Ο πρόεδρος του Κομμουνιστικού Κόμματος Χιλής, Γκιγιέρμο Τεϊγιέρ, δήλωσε στον τόπο της εκδήλωσης ότι "έφτιαξαν έναν τοίχο πολύ όμορφο, υπάρχουν οι μορφές με τα σημάδια της ανάκρισης πέντε αγνοούμενων που δεν έχουν ακόμα αναγνωριστεί". Πρόσθεσε ακόμα ότι η δικτατορία του Πινοτσέτ "σταμάτησε τη ζωή [του Χάρα] αλλά όχι το τραγούδι του [...] Αυτό είναι το μάθημα που μας αφήνουν αυτά τα 40 χρόνια ιστορίας και αυτού του τόσου αποτρόπαιου γεγονότος όπως ήταν το πραξικόπημα και όλα τα εγκλήματα που έγιναν".

Τον προηγούμενο Αύγουστο πραγματοποιήθηκαν επίσης μουσικές συναυλίες με επανεκτελέσεις των τραγουδιών του Βίκτορ Χάρα ενώ παρουσιάστηκε και ένα θεατρικό έργο με τίτλο "Βίκτορ χωρίς τον Βίκτορ Χάρα".

Στις 12 Σεπτεμβρίου 1973 - την επομένη του πραξικοπήματος που ανέτρεψε το σοσιαλιστή πρόεδρο Σαλβαδόρ Αλιέντε - ο Βίκτορ Χάρα συνελήφθη, φυλακίστηκε και βασανίστηκε στο στάδιο της Χιλής, έναν κεκλεισμένο χώρο στο κέντρο του Σαντιάγο που σήμερα φέρει το όνομά του. Στις 16 του μηνός δέχτηκε 44 σφαίρες και το πτώμα του βρέθηκε σε ερημική περιοχή, κάνοντάς τον συμβολική μορφή των εκατοντάδων καλλιτεχνών που υπέστησαν παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Πινοτσέτ.

Η δολοφονία του καλλιτέχνη "ήταν κάτι βάρβαρο, οι καλλιτέχνες ένιωσαν ότι σκότωσαν έναν από αυτούς, με τρόπο δειλό και άγριο. Το δικό μας καθήκον είναι να απαιτούμε αλήθεια και δικαιοσύνη έτσι ώστε ποτέ να μην ξαναζήσουμε αυτές τις καταστάσεις", δήλωσε για τα διεθνή πρακτορεία η Γκλόρια Κένινγκ, διευθύντρια του ιδρύματος Βίκτορ Χάρα.

Το έγκλημα της δολοφονίας του Χάρα ερευνάται από τη χιλιανή δικαιοσύνη από το 2009. Μέχρι στιγμής, οι πρώην αξιωματικοί του στρατού Ούγκο Σάντσες Μαρμόντι και Πέδρο Μπαριέντος Νούνιες, - ο  οποίος ζει από το 1990 στη Φλόριδα των ΗΠΑ - έχουν κατηγορηθεί ως φυσικοί αυτουργοί της δολοφονίας απόν τη χήρα του Χάρα, Χοάνα Τέρνερ, και άλλοι έξι ως συνεργοί.  Ειδικά για τον Μπαριέντος έχει ζητηθεί επίμονα από τις ΗΠΑ η έκδοση για να δικαστεί.

Συνολικά η 17χρονη δικτατορία του Πινοτσέτ άφησε πίσω της πάνω από 3.200 νεκρούς και αγνοούμενους και γύρω στις 38.000 φυλακισθέντες και βασανισθέντες. Ανάμεσά τους αρκετές εκατοντάδες διανοούμενοι και καλλιτέχνες.

 Πηγή: Telesur

Η περιπέτεια του Μιγέλ Λιτίν, παράνομα στη Χιλή

Tο 1985, ο Χιλιανός σκηνοθέτης Miguel Littín (γεν. 1942), ελληνικής καταγωγής από την πλευρά της μητέρας του και παλαιστινιακής από την πλευρά του πατέρα του, βρίσκεται ήδη 12 χρόνια στην εξορία. Ήδη γνωστός από το 1969, μετά την πρώτη του μεγάλη επιτυχία, El chacal de Nahueltoro, ταινία με μεγάλο όχι μόνο καλλιτεχνικό αλλά και πολιτικο-κοινωνικό αντίπτυπο στη Χιλή. Το 1971, μετά τον εκλογικό θρίαμβο της Unidad Popular του ανατίθεται από τον Σαλβαδόρ Αλιέντε η διεύθυνση του κρατικού κινηματογρικού στούντιο (Chile Films). Με το ξέσπασμα του στρατιωτικού πραξικοπήματος του Πινοτσέτ, την 11^η Σεπτέμβρη 1973, ο Λιτίν είναι ανάμεσα στους πιο καταζητούμενους ανθρώπους, ως στρατευμένος καλλιτέχνης και φίλος του μάρτυρα προέδρου.

Καταφέρνει να φύγει από τη χώρα και να ζήσει στο Μεξικό αρχικά και αργότερα στην Ευρώπη. Το όνομά του περιλαμβάνεται σε μια μακρά λίστα 5.000 φίλων του προηγούμενου καθεστώτος, που η χούντα απαγορεύει την είσοδο στη Χιλή. Αρνούμενος να αποδεχτεί αδρανής την εξορία και το δράμα της πατρίδας του, μαζί με συντρόφους του συλλαμβάνει και επιχειρεί ένα παράτολμο σχέδιο: να μπει παράνομα στη Χιλή και να γυρίσει κρυφά μια ταινία που θα δείξει στο εξωτερικό εικόνες από μια χώρα που στενάζει 12 χρόνια κάτω από στρατιωτικό καθεστώς.

Ο Λιτίν φθάνει στη Χιλή με πλαστά χαρτιά μεταμφιεσμένος ως Ουρουγουανός επιχειρηματίας και ξεκινά τα γυρίσματα στο Σαντιάγκο αλλά και σε άλλες πόλεις, επικεφαλής τριών ξένων συνεργείων (ενός ιταλικού, ενός γαλλικού και ενός ολλανδικού) και με τη συνεργασία της ντόπιας αντίστασης. Μέσα σε έξι εβδομάδες και πάνω από 7.000 μέτρα φιλμ, αποτυπώνει εικόνες της κατεχόμενης χώρας και παίρνει πλήθος συνεντεύξεις από στελέχη της αντίστασης αλλά και ανώνυμους πολίτες. Η τελική βερσιόν της ταινίας, με τίτλο Acta general de Chile έχει διάρκεια 2 ώρες για το σινεμά και 4 ώρες για την τηλεόραση. Μετά την ολοκλήρωση της ταινίας, συναντά τον νομπελίστα συγγραφέα και δημοσιογράφο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, και του δίνει μια εξαντλητική συνέντευξη 18 ηχογραφημένων ωρών, κατά τη διάρκεια μιας εβδομάδας. Μένοντας πιστός στο πνεύμα και τον τόνο της συνέντευξης, ο Μάρκες έγραψε μια νουβέλα που αποδίδει συμπυκνωμένα το περιεχόμενο της συνέντευξης.

Εντουάντο Γκαλεάνο: Συγγραφέας από επάγγελμα, ποδοσφαιριστής από κλήση, "ανθρωπάκος" από επιλογή

Μια μέρα σαν σήμερα, το 1940, γεννήθηκε στην πόλη του Μοντεβιδέο ο Εντουάρντο Χιούζ Γκαλεάνο. Συγγραφέας από επάγγελμα, ποδοσφαιριστής από κλήση, "ανθρωπάκος" από επιλογή. 

Πίστευε πάντα ότι η ζωή είναι για να τη ζεις, και δεν έχει υπάρξει κάποιος, κάποτε, ή κάτι που να τον σταματήσει ακόμα.

Μεγάλη τύχη την έχουμε.

Αντι αφιερώματος για τα γενέθλια του σπουδαίου ουρουγουανού συγγραφέα, μοιραζόμαστε ένα "ανέκδοτο" που κυκλοφόρησε όταν νοσηλεύτηκε πέρσι τέτοια εποχή και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Página 12 της Αργεντινής. Δείχνει το πάθος του για το ποδόσφαιρο, αλλά και το αστείρευτο χιούμορ του, ακόμα και στις δύσκολες στιγμές.

Ο Εντουάντο Γκαλεάνο αναρρώνει πια στο σπίτι του, μετά από μερικές μέρες νοσηλείας στο Βρετανικό Νοσοκομείο του Μοντεβιδέο. Όταν ακόμα νοσηλευόταν, έφτασε με διπλό κάταγμα ο Τόνι Πατσέκο, μέσος της Πενιαρόλ και ίνδαλμα των οπαδών της, που τοποθετήθηκε στο διπλανό δωμάτιο από αυτό του ουρουγουανού συγγραφέα, εραστή της μπάλας και φανατικού της Νασιονάλ [1]. Ξυπνώντας μετά την αναισθησία, ο Γκαλεάνο είδε πλημμυρισμένους τους διαδρόμους του νοσοκομείου από οπαδούς της Πενιαρόλ με μπλουζάκια και σημαίες οι οποίοι περίμεναν για να χαιρετήσουν τον παίκτη. Ο δημοσιογράφος Ντάρβιν Ντεσμποκάτι διηγήθηκε από το ραδιόφωνο ότι εκείνη τη στιγμή ο συγγραφέας φώναξε εναγωνίως: "Είμαι στην κόλαση, είμαι στην κόλαση!" Βγαίνοντας από τον εφιάλτη, ο Γκαλεάνο και ο ποδοσφαιριστής αντάλλαξαν βιβλία: ο Γκαλεάνο του έκανε δώρο το Los hijos de los días [2] και ο Πατσέκο, την αυτοβιογραφία του Simplemente Tony.

[1] Η Peniarol και η Nacional είναι οι δύο ιστορικότερες ποδοσφαιρικές ομάδες της Ουρουγουάης και "αιώνιοι αντίπαλοι" στην πρωτεύουσα Μοντεβιδέο.

[2] Στα ελληνικά κυκλοφόρησε με τον τίτλο "Οι μέρες αφηγούνται" από τις εκδόσεις Πάπυρος.