Ο άνδρας με τα σκούρα γυαλιά που κοιτάει ψηλά: Τον λένε Ντομίνγκο και τον λένε Ραούλ

Ο Ντίας Αργουέγιες ήταν στην Αφρική, στη Γουινέα. Αλλά γύρω από το πρόσωπό του κυκλοφορεί επίσης ένας θρύλος. Λέγεται ότι ήταν στη Μέση Ανατολή κατά τη διάρκεια του πολέμου των Έξι Ημερών, στα Υψίπεδα του Γκολάν, διοικώντας μια μικρή κουβανική μονάδα που δεν έχει υπάρξει ποτέ επίσημα, στο πλευρό του στρατού της Συρίας, και ότι αυτός και οι αόρατοι «τεθωρακισμένοι» του που είχαν αποβιβαστεί λίγες μέρες πριν στη Λαττάκεια, σταμάτησαν τα υποτίθεται ανίκητα ισραηλινά τανκς.   

Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο ΙΙ, Αρχάγγελοι  

Ραούλ Ντίας Αργουέγιες

Ο Ραούλ Ντίας Αργουέγιες Γκαρσία γεννήθηκε το 1936 στην Αβάνα από εύπορη οικογένεια, κάτι που του επιτρέψει να σπουδάσει στη στρατιωτική ακαδημία Riverside στο Τεννεσί των Ηνωμένων Πολιτειών. Θα επιστρέψει στην Κούβα για να συνεχίσει με σπουδές Πολιτικού Μηχανικού στο Πανεπιστήμιο της Αβάνας. Είναι τα σκληρά χρόνια της δικτατορίας του Μπατίστα. Έχει προηγηθεί η επίθεση του Φιντέλ και των συντρόφων του Κινήματος 26^ης Ιούλη στο στρατώνα Μονκάδα του Σαντιάγο, ενώ σημαντική αντιδικτατορική δράση έχει και το Επαναστατικό Διευθυντήριο (DR), στο οποίο εντάσσεται ο νεαρός Ραούλ. Στις 13 Μάρτη 1957 αποτυγχάνει επίθεση του DR κατά του προεδρικού μεγάρου του Μπατίστα και σκοτώνονται οι γνωστοί ηγέτες του, όπως ο Χοσέ Αντόνιο Ετσεβερία και ο Φρουκτουόσο Ροντρίγκες.

Η οργάνωση διώκεται και πολλά στελέχη της αναγκάζονται να διαφύγουν στο εξωτερικό ή να ενσωματωθούν στα αντάρτικα της Σιέρα Μαέστρα και του Εσκαμπράι. Ο Ραούλ Ντίας Αργουέγιες, μετά από κάποιους μήνες εξορίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, επιστρέφει και ανεβαίνει στο Εσκαμπράι, όπου στις 10 Δεκέμβρη 1958 η ομάδα του τίθεται υπό τις διαταγές του κομαντάντε Τσε Γκεβάρα της 8^ης Φάλαγγας του Επαναστατικού Στρατού. Συμμετέχει στις μάχες που οδηγούν στη Σάντα Κλάρα και μπαίνει νικητής στην Αβάνα στις  2 Γενάρη 1959, με το βαθμό του λοχαγού.

Με τον Amílcar Cabral,
υπό το βλέμμα του Φιντέλ

Μετά την επανάσταση αξιοποιείται σε διάφορα πόστα, και τελικά σε διεύθυνση του Υπουργείου των Επαναστατικών Ενόπλων Δυνάμεων (MINFAR) αρμόδια για τη συνεργασία με επαναστατικά κινήματα σε άλλες χώρες. Πρώτη του αποστολή στη Γουινέα-Μπισάου, μικρή αφρικανική χώρα που μάχεται για την ανεξαρτησία από την Πορτογαλία και το πετυχαίνει το 1974. 

Επόμενος προορισμός είναι η Αγκόλα, η οποία μετά από πολυετή αγώνα θα πετύχει κι αυτή την ανεξαρτησία της το 1975. Πρόκειται για μια χώρα όπου παρόλο τον τεράστιο ορυκτό πλούτο, το προσδόκιμο ζωής είναι τα 35 χρόνια και το 90% του πληθυσμού είναι αναλφάβητοι. Ωστόσο, ενώ η χώρα ετοιμάζεται να γιορτάσει την ανεξαρτησία της στις 11 Νοέμβρη, στρατεύματα του Ζαΐρ και της Νότιας Αφρικής του απαρτχάιντ καραδοκούν στα βόρεια και νότια σύνορα αντίστοιχα, μαζί με ντόπιες αντίπαλες ένοπλες ομάδες.

Ντομίνγκος ντα Σίλβα

Ο Ντίας Αργούεγιες θα φτάσει στις αρχές Αυγούστου του 75 στην πρωτεύουσα Λουάντα, με το πορτογαλικό ψευδώνυμο Ντομίνγκος ντα Σίλβα. Οι Κουβανοί δεν θέλουν να παραδεχτούν επισήμως ότι στέλνουν στρατιωτικούς συμβούλους στην Αφρική, λόγω των λεπτών ισορροπιών του Ψυχρού Πολέμου αλλά και ενόψει του 1^ου Συνεδρίου του Κομμουνιστικού Κόμματος Κούβας που έχει προγραμματιστεί για το Δεκέμβρη εκείνης της χρονιάς.

Ο Αγκοστίνιο Νέτο, ηγέτης του MPLA –της μαζικότερης οργάνωσης  που πολέμησε για την ανεξαρτησία– που θα γίνει ο πρώτος πρόεδρος της Αγκόλας, ζητάει 100 περίπου στρατιωτικούς εκπαιδευτές από την Κούβα ενόψει του επικείμενου πολέμου. Το αίτημα μεταφέρεται στον Φιντέλ μέσω του συνταγματάρχη Ντίας Αργουέγιες και μέσα σε λίγες εβδομάδες θα σταλούν 480 εκπαιδευτές, για να στελεχώνουν 4 σχολές εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων.

Αυτό όμως δεν θα είναι αρκετό γιατί στα τέλη Οκτώβρη η Αγκόλα θα δεχτεί συνδυασμένη εισβολή από Βορρά και Νότο. Η Κούβα δε θα διστάσει και θα ξεκινήσει αστραπιαία τη λεγόμενη Επιχείρηση Καρλότα και μέσα σε λίγες μέρες θα μεταφέρει χιλιάδες στρατευμάτων μαζί με βαρέα όπλα για να βοηθήσει στην άμυνα της αφρικανικής χώρας. Ο Ντίας Αργουέγιες (ή Ντομίνγκος ντα Σίλβα) θα είναι ο πρώτος αρχηγός της κουβανικής στρατιωτικής αποστολής και έχει ήδη αποκτήσει τη φήμη ότι μπορεί βρίσκεται σε περισσότερα από ένα σημεία ταυτόχρονα στην αχανή χώρα της Αφρικής.

Κουβανοί στρατιώτες στην Αγκόλα

Στις 23 Νοέμβρη κερδίζεται η κρίσιμη μάχη του Έβο στο νότιο μέτωπο. Οι Νοτιοαφρικανοί υποχωρούν. Παίρνουν μαζί τους μόνο τις σωρούς των λευκών στρατιωτών, όχι των μαύρων… Το απαρτχάιντ ισχύει και για τους νεκρούς. Στις 11 Δεκέμβρη η τεθωρακισμένη φάλαγγα που διοικεί ο Ντομίνγκο ντα Σίλβα καταδιώκει τους Νοτιοαφρικανούς κοντά στο Ένγκο. Για να κερδίσει χρόνο περνάει πάνω από ναρκοθετημένη περιοχή. Τα τεσσερα πρώτα οχήματα περνούν αλώβητα, αλλά στο πέμπτο στο οποίο επιβαίνει ο διοικητής σκάει η νάρκη. Ο Ντίας Αργουέγιες τραυματίζεται σοβαρά και λίγες ώρες μετά αφήνει την τελευταία του πνοή. Λέγεται ότι τα τελευταία του λόγια ήταν: «Να πείτε αυτό που έχουμε κάνει». Στο σακίδιό του βρέθηκε μια βιογραφία του Μασέο, μοναδική υλική κληρονομιά που άφησε πίσω.

Ο Ντίας Αργουέγιες ήταν 39 ετών, όπως ο Τσε στη Βολιβία μερικά χρόνια πριν. Πρόλαβε να γίνει συνταγματάρχης του Κουβανικού Στρατού. Μετά θάνατον θα του αποδοθεί τιμητικά ο βαθμός του Ταξίαρχου και του Ήρωα της Δημοκρατίας της Κούβας.

Συνολικά στον πόλεμο της Αγκόλας (1975-1991) συμμετείχαν πάνω από 400.000 Κουβανοί εθελοντές, στρατιωτικοί στην πλειοψηφία τους αλλά και αρκετοί τεχνικοί, γιατροί και δάσκαλοι. 2.100 από αυτούς δεν επέστρεψαν, για να επαληθεύσουν τα λόγια του Αμίλκαρ Καμπράλ, ηγέτη του απελευθερωτικού κινήματος στη Γουινέα-Μπισάου, ότι οι Κουβανοί δεν πήραν τίποτα από την Αφρική παρά μόνο τις σωρούς των νεκρών συντρόφων τους. Το ένα τέταρτο περίπου από αυτούς ήταν αξιωματικοί.

Ο άνδρας με τα σκούρα γυαλιά

Raúl Díaz Argüelles (στο κέντρο με μαύρα γυαλιά)

Στη πιο γνωστή φωτογραφία του (στην αρχή της ανάρτησης), ο Ντίας Αργουέγιες φοράει στολή παραλλαγής και μαύρα γυαλιά και κοιτάει ψηλά. Αποτελεί λεπτομέρεια μεγαλύτερης φωτογραφίας στην οποία πλαισιώνεται από ομάδα Κουβανών στρατιωτών (βλ. αριστερά).

Σχετικά με το μύθο για τη συμμετοχή του σε πόλεμο στη Συρία, δεν μπόρεσα να το επαληθεύσω στο διαδίκτυο. Το 1967 φαίνεται ότι ο Ντίας Αργουέγιες υπηρετούσε ακόμα σε στρατιωτικές θέσεις στην Κούβα. Επιπλέον ο Πόλεμος των Έξι Ημερών είχε ως αποτέλεσμα συντριπτική νίκη των Ισραηλινών σε όλα τα μέτωπα. Βρήκα μόνο σε μια ιστοσελίδα ενός Κουβανού καθηγητή σε κολέγιο των ΗΠΑ –προφανώς αντικυβερνητικού– μια αναφορά για φημολογούμενη συμμετοχή Κουβανών στρατιωτικών στον πόλεμο του Γιομ Κιπούρ, το 1973. Αυτό θεωρητικά θα μπορούσε να είναι εφικτό, γιατί το 1973 ο Ντίας Αργουέγιες ήταν όντως στην Αφρική και τις πρώτες μέρες του πολέμου οι Σύριοι, με μεγάλη αριθμητική υπεροχή στα Υψίπεδα του Γκολάν –στη μεγαλύτερη συγκέντρωση αρμάτων μάχης μετά τη μάχη του Κουρσκ στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο–, είχαν το πάνω χέρι.

Πηγές:

Arcángeles, Doce historias de revolucionarios herejes del siglo XX, Paco Ignacio Taibo II (Εκδόθηκε πρόσφατα στα ελληνικά με τίτλο «Αρχάγγελοι» από τις Εκδόσεις Έρμα)

Cuba y Angola, Luchando por la Libertad de África y la nuestra, varios (Pathfinder Press)

Cuba y Angola, La guerra por la Libertad, Harry Villegas “Pombo” (Pathfinder Press)