Ευχετήρια επιστολή του Ραούλ για τα 55 χρόνια της UNEAC

Αβάνα, 22 Αυγούστου 2016

"58ο Έτος της Επανάστασης"

Αγαπητέ Μπαρνέτ [1],

Αγαπητοί σύντροφοι της Ένωσης Συγγραφέων και Καλλιτεχνών Κούβας,

Δεχτείτε τις ευχές μου γι' αυτή την 55η επέτειο της UNEAC, η οποία γεννήθηκε σε ένα αποφασιστικό στάδιο της Κουβανικής Επανάστασης και έχει υπάρξει κατά τη διάρκεια περισσότερο από πέντε δεκαετιών στην υπηρεσία του πολιτισμού, που έχει χαρακτηριστεί από τον Φιντέλ "ασπίδα και σπαθί του έθνους".

Εν μέσω της προσοχής και των πόρων που απαιτούνταν τότε για να υπερασπίσουμε τη χώρα μας, δεν αμελήσαμε τα στρατηγικά καθήκοντα της εκπαίδευσης και του πολιτισμού. Ακριβώς το 1961 φέραμε εις πέρας την Εκστρατεία Αλφαβητισμού [2], το πιο σημαντικό πολιτιστικό επίτευμα στην ιστορία μας. Ήταν το έτος που, λίγο μετά το θρίαμβο της Πλάγια Χιρόν, ο Φιντέλ συναντήθηκε με τους συγγραφείς και τους καλλιτέχνες και απήγγειλε την τόσο σημαντική ομιλία που έγινε γνωστή ως "Λόγια προς τους Διανοούμενους" [3]. 

Κατόπιν προέκυψε η UNEAC, με πρόεδρο τον μεγάλο ποιητή Νικολάς Γκιγιέν, ο οποίος κάλεσε με ενωτικό πνεύμα την καλλιτεχνική πρωτοπορία και αφιερώθηκε στην οικοδόμηση των "χαρακωμάτων των ιδεών", στο πνεύμα του Χοσέ Μαρτί [4].

Σήμερα βρισκόμαστε διπλά απειλούμενοι στο πεδίο της κουλτούρας: με τα ανατρεπτικά σχέδια που προσπαθούν να μας διαιρέσουν και με το παγκόσμιο αποικιακό κύμα. Η σημερινή UNEAC θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει με γενναιότητα, επαναστατική δέσμευση και εξυπνάδα, αυτές τις σύνθετες προκλήσεις.

Τα συγχαρητήριά μου αυτή την ημέρα στους ιδρυτές και τις διάφορες γενιές που έχουν δώσει συνέχεια στο έργο που άρχισε τον Αύγουστο του 1961.

Σας αγκαλιάζω θερμά,

Raúl Castro Ruz

Πηγή: Cubadebate 

[1] Απευθύνεται στον Μιγέλ Μπαρνέτ, εθνολόγο και συγγραφέα, νυν πρόεδρο της UNEAC.

[2] Campaña de Alfabetización: Εκστρατία κατά του Αναλφαβητισμού που εξήγγειλε ο Φιντέλ Κάστρο την 1/1/1961. Μέχρι το τέλος του έτους είχαν διδαχθεί γραφή και ανάγνωση περισσότεροι από 700.000 κουβανοί, με αποτέλεσμα το ποσοστό αναλφαβητισμού να πέσει κάτω από 4% και να κηρυχθεί η Κούβα "έδαφος ελεύθερο από αναλφαβητισμό".

[3] Palabras a los intelectuales: Εμβληματικός λόγος που εκφώνισε ο Φιντέλ στις 30/6/1961, απευθυνόμενος στους διανοούμενους της Κούβας.

[4] Το 1891 ο Χοσέ Μαρτί είχε γράψει μια από τις πιο γνωστές φράσεις του: trincheras de ideas valen más que trincheras de piedra [χαρακώματα από ιδέες αξίζουν περισσότερο από χαρακώματα από πέτρα].

Σχετική ανάρτηση:
Η UNEAC συμπλήρωσε 55 χρόνια

Ωδή του Πάμπλο Νερούδα στον Φιντέλ Κάστρο

A Fidel Castro	Στον Φιντέλ Κάστρο
Por: Pablo Neruda	Του Πάμπλο Νερούδα
Fidel, Fidel, los pueblos te agradecen palabras en acción y hechos que cantan, por eso desde lejos te he traído una copa del vino de mi patria: es la sangre de un pueblo subterráneo que llega de la sombra a tu garganta, son mineros que viven hace siglos sacando fuego de la tierra helada.	Φιντέλ, Φιντέλ, οι λαοί σ’ ευγνωμονούν λόγια δραστικά και έργα τραγουδιστά, γι’ αυτό από μακριά σου ‘χω φέρει της πατρίδας μου ένα ποτήρι κρασί· το αίμα είναι ενός λαού υπόγειου στο λαρύγγι σου που φτάνει απ’ τη σκιά, μεταλλωρύχοι είναι που ζουν αιώνες απ’ την παγωμένη γη βγάζοντας φωτιά.
Van debajo del mar por los carbones y cuando vuelven son como fantasmas: se acostumbraron a la noche eterna, les robaron la luz de la jornada y sin embargo aquí tienes la copa de tantos sufrimientos y distancias: la alegría del hombre encarcelado, poblado por tinieblas y esperanzas que adentro de la mina sabe cuando llegó la primavera y su fragancia porque sabe que el hombre está luchando hasta alcanzar la claridad más ancha.	Για κάρβουνο κάτω απ’ τη θάλασσα πάν και είναι σαν φαντάσματα όταν γυρνάν· τη νύχτα την αιώνια συνηθίσαν, της μέρας το φως τους το κλέψαν αλλά να, εδώ έχεις το ποτήρι, τόσων πικρών και χωρισμών· η χαρά ανθρώπου φυλακισμένου, από σκοτάδια και ελπίδες στοιχειωμένου, που μέσα απ’ το ορυχείο ξέρει πότε η άνοιξη ήρθε και το άρωμά της γιατί ξέρει ότι ο άνθρωπος δίνει μάχη το λαμπρό μεγαλείο μέχρι να φτάσει.
Y a Cuba ven los mineros australes, los hijos solitarios de la pampa, los pastores del frío en Patagonia, los padres del estaño y de la plata, los que casándose con la cordillera sacan el cobre de Chuquicamata, los hombres de autobuses escondidos en poblaciones puras de nostalgia, las mujeres de campos y talleres, los niños que lloraron sus infancias: esta es la copa, tómala, Fidel.	Και στην Κούβα πάνε του νότου οι μεταλλωρύχοι, της πάμπας οι γιοί οι μοναχικοί, του κρύου της Παταγονίας οι ποιμένες, του τσίγκου και του ασημιού οι πατέρες, αυτοί που έχοντας παντρευτεί την κορδιλιέρα το χαλκό της Κουτσικαμάτα βγάζουν, των λεωφορείων οι κρυμμένοι άντρες σε οικισμούς αγνούς της νοσταλγίας, των κάμπων και των ραφείων οι γυναίκες, τα παιδιά που την παιδική τους ηλικία κλάψαν· αυτό είναι το ποτήρι, πάρ’ το, Φιντέλ.
Está llena de tantas esperanzas que al beberla sabrás que tu victoria es como el viejo vino de mi patria: no lo hace un hombre sino muchos hombres y no una uva sino muchas plantas: no es una gota sino muchos ríos: no un capitán sino muchas batallas.	Γεμάτο είναι τόσες ελπίδες που πίνοντάς το θα ξέρεις ότι η νίκη σου είναι σαν της πατρίδας μου το παλιό κρασί· ένας άντρας δεν το κάνει αλλά πολλοί άντρες ούτε ένα σταφύλι αλλά πολλά αμπέλια· μια σταγόνα δεν είναι αλλά πολλά ποτάμια· ούτε ένας πολέμαρχος αλλά πολλές μάχες.
Y están contigo porque representas todo el honor de nuestra lucha larga y si cayera Cuba caeríamos, y vendríamos para levantarla, y si florece con todas sus flores florecerá con nuestra propia savia.	Και μαζί σου είναι γιατί μέσα σου έχεις την τιμή όλη του μεγάλου μας αγώνα και αν η Κούβα έπεφτε κι εμείς θα πέφταμε, και για να τη σηκώσουμε θα γυρνάγαμε, και αν με όλα τα άνθη της ανθίσει με τον ίδιο μας το χυμό θ’ ανθίσει.
Y si se atreven a tocar la frente de Cuba por tus manos libertada encontrarán los puños de los pueblos, sacaremos las armas enterradas: la sangre y el orgullo acudirán a defender a Cuba bienamada.	Κι αν το μέτωπο τολμήσουν ν’ αγγίξουν της Κούβας απ’ τα χέρια σου λευτερωμένης τις γροθιές των λαών θα συναντήσουν, τα θαμμένα όπλα θ’ απαντήσουν· το αίμα κι η περηφάνια θα κινήσουν την πολυαγαπημένη Κούβα να υπερασπίσουν.

Το 1960 o μεγάλος χιλιανός κομμουνιστής ποιητής Πάμπλο Νερούδα εξέδωσε το βιβλίο Canción de Gesta, σε ελεύθερη απόδοση "επικό άσμα" ή "ηρωικό άσμα". Πρόκειται για μια συλλογή αποτελούμενη από 42 ποιήματα, αφιερωμένη κατά κύριο λόγο στην Κούβα αλλά με αναφορές και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ο Νερούδα ξεκίνησε το βιβλίο έχοντας υπόψη γενικότερα τα προβλήματα των χωρών της Καραϊβικής κατά τη δεκαετία του '50: οικονομική υπανάπτυξη και εξάρτηση, διεφθαρμένες και ξενόδουλες κυβερνήσεις, στρατιωτικές επεμβάσεις, άπειρα κοινωνικά προβλήματα. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ήταν αρχικά το νεοαποικιακό καθεστώς στο Πουέρτο Ρίκο, στο οποίο αφιερώνονται αρκετά ποιήματα, ενώ γίνονται ακόμα αναφορές στη Γουατεμάλα, το Ελ Σαλβαδόρ, τη Βενεζουέλα και τον Παναμά.

Ωστόσο, κι ενώ ο Νερούδα είχε αρχίσει να γράφει τα πρώτα ποιήματα, ο επαναστατικός θρίαμβος στο μεγαλύτερο νησί της Καραϊβικής διεύρυνε τη θεματολογία του, και του "επέβαλε" να υμνήσει την Κουβανική Επανάσταση με ασύγκριτο ενθουσιασμό. Όπως είπε ο ίδιος ο ποιητής σε συνέντευξή του:

Έγραφα κάποια ποιήματα για τη μοίρα των νησιών της Καραϊβικής όταν επήλθε η κουβανική επανάσταση [...] Η ηχηρή επιτυχία [...] άλλαξε εν μέρει την πορεία του βιβλίου.

Φιντέλ Κάστρο και Πάμπλο Νερούδα,
Βενεζουέλα 1959

Στο βιβλίο περιέχεται η παραπάνω ωδή στον Φιντέλ Κάστρο, τον ηγέτη της νικηφόρας επανάστασης. Στο όνομα του χιλιανού λαού, εκφράζεται η ευγνωμοσύνη και η διάθεση υπεράσπισης για την κουβανική επανάσταση. Το ποτήρι κρασί, ως ευχαριστήρια προσφορά, συμβολίζει το αίμα του λαού του Νότου που για αιώνες ήταν υπόδουλος στα ορυχεία -αναφέρονται χαρακτηριστικά τα ορυχεία χαλκού της Κουτσικαμάτα- και έχει υποστεί απάνθρωπη μεταχείριση από τους πιστωτές του. Στις τελευταίες στροφές τονίζεται ότι, οι μεταλλωρύχοι και οι υπόλοιπες εργατικές ομάδες της Χιλής, ελπίζουν μέσω του κουβανικού δρόμου στη θεραπεία των δεινών της τάξης τους, με συλλογικό αγώνα και αλληλεγγύη μεταξύ των λαών.


Παραθέτω στην αρχή της ανάρτησης ολόκληρο το ποίημα στα ισπανικά, μαζί με μια δική μου μεταφραστική απόπειρα στα ελληνικά, καθώς δεν το βρήκα κάπου μεταφρασμένο.

Πηγή: Cubadebate
Συμπληρωματική πηγή: Isla en el canto de un poeta (Vladimir Ferro)
Μεταφραστική απόπειρα ποιήματος: Yannis Tsal

Ένα 10χρονο παιδί τιμά τον Φιντέλ για τα 90α του γενέθλια

Ο Μάρλον Μέντες είναι 10 ετών. Είναι ένα παιδί άτακτο, ανήσυχο, αλλά ξεχωρίζει από τα συνομίλικά του γιατί έχει έναν ηπερήρωα με σάρκα και οστά, χωρίς μανδύες και υπερδυνάμεις. Από τα τρία χρόνια του, όταν πρωτοείδε το Φιντέλ στην τηλεόραση, νιώθει έναν βαθύ θαυμασμό για τον ηγέτη της Επανάστασης, ο οποίος, όπως του εξήγησε η γιαγιά του Μαρία Ελβίρα από τότε, έδωσε στα παιδιά της Κούβας σχολεία και νηπιαγωγία.

Από τότε ο Μάρλον άρχισε μια εργασία που φαίνεται ότι δεν θα εγκαταλείψει: μαζεύει με πολλή φροντίδα και αφοσίωση όποια φωτογραφία ή βιβλίο βρίσκει με το Φιντέλ, και όχι μόνο τα συγκεντρώνει, αλλά και τα εκθέτει στο δωμάτιο του και σε άλλα σημεία ενός σπιτιού όπου μοιάζει να κατοικεί επίσης ο κομαντάντε.

Η Μαρία Ελβίρα έμεινε έκπληκτη βλέποντας τον Μάρλον τόσο μικρό να κρεμάει φωτογραφίες για να φτιάξει "μια γωνιά για το Φιντέλ". Του είπε: "Θα σε βοηθήσω", και τον βοήθησε με φωτογραφίες, αποκόμματα εφημερίδων και διαβάζοντάς του κείμενα που παρουσίαζαν τον Φιντέλ παιδί και την εξέλιξή του μέχρι τον επαναστάτη. Ομολογεί ότι αυτό που του άρεσε περισσότερο στην αρχή ήταν τα ανέκδοτα για τις σκανδαλιές του Φιντέλ στα παιδικά του χρόνια.

Μόλις έμαθε να διαβάζει ξεκίνησε να ανακαλύπτει και τα κείμενα του, και είναι ήδη αρκετά που έχει διαβάσει από μια ολόκληρη συλλογή που, χάρη στη δημοσιογράφο και συγγραφέα Μάρτα Ρόχας, μεγάλωνε σημαντικά.

"Η Στρατηγική Νίκη" (La victoria estratégica) έχει ιδιαίτερη σημασία, γιατί ήταν το πρώτο που του διάβασε η γιαγιά του και κατέχει ένα αντίτυπο υπογραμμένο από τον Φιντέλ.

Ναι, γιατί ο Μάρλον στα οκτώ του χρόνια τον γνώρισε προσωπικά. Από εκείνη την περίσταση τα θυμάται όλα:

"Μέρες πριν είχαν έρθει δημοσιογράφοι της Cubavisión Internacional για να μου πάρουν συνέντευξη και ο Φιντέλ είδε τη δουλειά. Είπε ότι σε λιγότερο από 72 ώρες ήθελε να με δει και έτσι έγινε. Έφτασα ντυμένος στα χακί γιατί έτσι κυκλοφορούσε πάντα αυτός· με αγκάλιασε, μου έδωσε ένα φιλί, και μιλήσαμε λίγο για όλα. Έτσι πραγματοποίησε αυτός το όνειρο που είχα εγώ από τότε που τον είδα".

 

Για την εκπλήρωση αυτού του ονείρου, μικρός σε ηλικία αλλά με μεγάλη καρδιά, αποφάσισε να κάνει δώρο στον κομαντάντε και στο λαό της Κούβας για τα 90α γενέθλια κάτι ιδιαίτερο. Το σπίτι του άνοιξε τις πόρτες ώστε όλοι να απολαύσουν μια έκθεση που οργάνωσε με πολλή αγάπη, στην οποία εμφανίζεται το ίνδαλμα του σε 400 εικόνες.

Η περίσταση ήταν κατάλληλη, επιπλέον, ώστε η κοινότητα να απολαύσει ένα όμορφο καλλιτεχνικό θέαμα στο οποίο ο Μάρλον αναγνώρισε όσους τον έχουν βοηθήσει σ' αυτή τη δουλειά της συλλογής της φωτογραφικής μνήμης του Φιντέλ. Και η πιο ειδική αναγνωριση ήταν για τον ιστορικό ηγέτη της Επανάστασης.

Αν και δεν υπήρχαν τυπωμένα διπλώματα γι' αυτούς, αυτός ο μικρός φυλάει στο στήθος του την ευγνωμοσύνη προς την οικογένεια: τη γιαγιά του Ελβίρα, τους γονείς του Γουέντι και Γιουσντέλ, και τον αδερφούλη του Αλεχάνδρο, οι οποίοι με τον έναν ή τον άλλον τρόπο τον βοηθούσαν πάντα.

Στο τέλος, η τοπική θεατρική ομάδα Los Cuenteros πρόσφερε μια παράσταση για όλους.

Πηγή: Juventud Rebelde