Ωδή του Πάμπλο Νερούδα στον Φιντέλ Κάστρο

A Fidel Castro	Στον Φιντέλ Κάστρο
Por: Pablo Neruda	Του Πάμπλο Νερούδα
Fidel, Fidel, los pueblos te agradecen palabras en acción y hechos que cantan, por eso desde lejos te he traído una copa del vino de mi patria: es la sangre de un pueblo subterráneo que llega de la sombra a tu garganta, son mineros que viven hace siglos sacando fuego de la tierra helada.	Φιντέλ, Φιντέλ, οι λαοί σ’ ευγνωμονούν λόγια δραστικά και έργα τραγουδιστά, γι’ αυτό από μακριά σου ‘χω φέρει της πατρίδας μου ένα ποτήρι κρασί· το αίμα είναι ενός λαού υπόγειου στο λαρύγγι σου που φτάνει απ’ τη σκιά, μεταλλωρύχοι είναι που ζουν αιώνες απ’ την παγωμένη γη βγάζοντας φωτιά.
Van debajo del mar por los carbones y cuando vuelven son como fantasmas: se acostumbraron a la noche eterna, les robaron la luz de la jornada y sin embargo aquí tienes la copa de tantos sufrimientos y distancias: la alegría del hombre encarcelado, poblado por tinieblas y esperanzas que adentro de la mina sabe cuando llegó la primavera y su fragancia porque sabe que el hombre está luchando hasta alcanzar la claridad más ancha.	Για κάρβουνο κάτω απ’ τη θάλασσα πάν και είναι σαν φαντάσματα όταν γυρνάν· τη νύχτα την αιώνια συνηθίσαν, της μέρας το φως τους το κλέψαν αλλά να, εδώ έχεις το ποτήρι, τόσων πικρών και χωρισμών· η χαρά ανθρώπου φυλακισμένου, από σκοτάδια και ελπίδες στοιχειωμένου, που μέσα απ’ το ορυχείο ξέρει πότε η άνοιξη ήρθε και το άρωμά της γιατί ξέρει ότι ο άνθρωπος δίνει μάχη το λαμπρό μεγαλείο μέχρι να φτάσει.
Y a Cuba ven los mineros australes, los hijos solitarios de la pampa, los pastores del frío en Patagonia, los padres del estaño y de la plata, los que casándose con la cordillera sacan el cobre de Chuquicamata, los hombres de autobuses escondidos en poblaciones puras de nostalgia, las mujeres de campos y talleres, los niños que lloraron sus infancias: esta es la copa, tómala, Fidel.	Και στην Κούβα πάνε του νότου οι μεταλλωρύχοι, της πάμπας οι γιοί οι μοναχικοί, του κρύου της Παταγονίας οι ποιμένες, του τσίγκου και του ασημιού οι πατέρες, αυτοί που έχοντας παντρευτεί την κορδιλιέρα το χαλκό της Κουτσικαμάτα βγάζουν, των λεωφορείων οι κρυμμένοι άντρες σε οικισμούς αγνούς της νοσταλγίας, των κάμπων και των ραφείων οι γυναίκες, τα παιδιά που την παιδική τους ηλικία κλάψαν· αυτό είναι το ποτήρι, πάρ’ το, Φιντέλ.
Está llena de tantas esperanzas que al beberla sabrás que tu victoria es como el viejo vino de mi patria: no lo hace un hombre sino muchos hombres y no una uva sino muchas plantas: no es una gota sino muchos ríos: no un capitán sino muchas batallas.	Γεμάτο είναι τόσες ελπίδες που πίνοντάς το θα ξέρεις ότι η νίκη σου είναι σαν της πατρίδας μου το παλιό κρασί· ένας άντρας δεν το κάνει αλλά πολλοί άντρες ούτε ένα σταφύλι αλλά πολλά αμπέλια· μια σταγόνα δεν είναι αλλά πολλά ποτάμια· ούτε ένας πολέμαρχος αλλά πολλές μάχες.
Y están contigo porque representas todo el honor de nuestra lucha larga y si cayera Cuba caeríamos, y vendríamos para levantarla, y si florece con todas sus flores florecerá con nuestra propia savia.	Και μαζί σου είναι γιατί μέσα σου έχεις την τιμή όλη του μεγάλου μας αγώνα και αν η Κούβα έπεφτε κι εμείς θα πέφταμε, και για να τη σηκώσουμε θα γυρνάγαμε, και αν με όλα τα άνθη της ανθίσει με τον ίδιο μας το χυμό θ’ ανθίσει.
Y si se atreven a tocar la frente de Cuba por tus manos libertada encontrarán los puños de los pueblos, sacaremos las armas enterradas: la sangre y el orgullo acudirán a defender a Cuba bienamada.	Κι αν το μέτωπο τολμήσουν ν’ αγγίξουν της Κούβας απ’ τα χέρια σου λευτερωμένης τις γροθιές των λαών θα συναντήσουν, τα θαμμένα όπλα θ’ απαντήσουν· το αίμα κι η περηφάνια θα κινήσουν την πολυαγαπημένη Κούβα να υπερασπίσουν.

Το 1960 o μεγάλος χιλιανός κομμουνιστής ποιητής Πάμπλο Νερούδα εξέδωσε το βιβλίο Canción de Gesta, σε ελεύθερη απόδοση "επικό άσμα" ή "ηρωικό άσμα". Πρόκειται για μια συλλογή αποτελούμενη από 42 ποιήματα, αφιερωμένη κατά κύριο λόγο στην Κούβα αλλά με αναφορές και σε άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ο Νερούδα ξεκίνησε το βιβλίο έχοντας υπόψη γενικότερα τα προβλήματα των χωρών της Καραϊβικής κατά τη δεκαετία του '50: οικονομική υπανάπτυξη και εξάρτηση, διεφθαρμένες και ξενόδουλες κυβερνήσεις, στρατιωτικές επεμβάσεις, άπειρα κοινωνικά προβλήματα. Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος ήταν αρχικά το νεοαποικιακό καθεστώς στο Πουέρτο Ρίκο, στο οποίο αφιερώνονται αρκετά ποιήματα, ενώ γίνονται ακόμα αναφορές στη Γουατεμάλα, το Ελ Σαλβαδόρ, τη Βενεζουέλα και τον Παναμά.

Ωστόσο, κι ενώ ο Νερούδα είχε αρχίσει να γράφει τα πρώτα ποιήματα, ο επαναστατικός θρίαμβος στο μεγαλύτερο νησί της Καραϊβικής διεύρυνε τη θεματολογία του, και του "επέβαλε" να υμνήσει την Κουβανική Επανάσταση με ασύγκριτο ενθουσιασμό. Όπως είπε ο ίδιος ο ποιητής σε συνέντευξή του:

Έγραφα κάποια ποιήματα για τη μοίρα των νησιών της Καραϊβικής όταν επήλθε η κουβανική επανάσταση [...] Η ηχηρή επιτυχία [...] άλλαξε εν μέρει την πορεία του βιβλίου.

Φιντέλ Κάστρο και Πάμπλο Νερούδα,
Βενεζουέλα 1959

Στο βιβλίο περιέχεται η παραπάνω ωδή στον Φιντέλ Κάστρο, τον ηγέτη της νικηφόρας επανάστασης. Στο όνομα του χιλιανού λαού, εκφράζεται η ευγνωμοσύνη και η διάθεση υπεράσπισης για την κουβανική επανάσταση. Το ποτήρι κρασί, ως ευχαριστήρια προσφορά, συμβολίζει το αίμα του λαού του Νότου που για αιώνες ήταν υπόδουλος στα ορυχεία -αναφέρονται χαρακτηριστικά τα ορυχεία χαλκού της Κουτσικαμάτα- και έχει υποστεί απάνθρωπη μεταχείριση από τους πιστωτές του. Στις τελευταίες στροφές τονίζεται ότι, οι μεταλλωρύχοι και οι υπόλοιπες εργατικές ομάδες της Χιλής, ελπίζουν μέσω του κουβανικού δρόμου στη θεραπεία των δεινών της τάξης τους, με συλλογικό αγώνα και αλληλεγγύη μεταξύ των λαών.


Παραθέτω στην αρχή της ανάρτησης ολόκληρο το ποίημα στα ισπανικά, μαζί με μια δική μου μεταφραστική απόπειρα στα ελληνικά, καθώς δεν το βρήκα κάπου μεταφρασμένο.

Πηγή: Cubadebate
Συμπληρωματική πηγή: Isla en el canto de un poeta (Vladimir Ferro)
Μεταφραστική απόπειρα ποιήματος: Yannis Tsal