Roque Dalton: Το 1957 είδα τον Λένιν στη Μόσχα

Roque Dalton (1935-1975)

Και έγραψα τότε ένα ποίημα πολύ οικείων αιτημάτων, απόλυτα σύμφωνα με την ηλικία των είκοσι δύο ετών ενός ανθρώπου που θα ήθελε να είναι σε όλη τη ζωή του είκοσι δύο ετών:

Για τους αγρότες της πατρίδας μου

Θέλω τη φωνή του Λένιν.

Για τους προλετάριους της πατρίδας μου

Θέλω το φως του Λένιν.

Για τους κυνηγημένους της πατρίδας μου

Θέλω την ειρήνη του Λένιν.

Για τη νεολαία της πατρίδας μου

Θέλω την ελπίδα του Λένιν.

Για τους δολοφόνους της πατρίδας μου,

Για τους δεσμοφύλακες της παρτίδας μου,

Για τους λοιδωρούς της πατρίδας μου,

Θέλω το μίσος του Λένιν,

Θέλω την γροθιά του Λένιν,

Θέλω το μπαρούτι του Λένιν.

Εγώ ήμουν τότε ακόμα στρατευμένος με τον καθολικισμό και ωστόσο, πριν επιστρέψω στο Ελ Σαλβαδόρ, μετά τη μεγάλη ευρω-σοβιετική περιοδεία, με ανέκριναν φεύγοντας από τη Λισαβόνα, με εμπόδισαν να προσγειωθώ στην Βαρκελώνη και στα Κανάρια Νησιά, με καταδίωξαν στο Καράκας (όπου αποβιβάστηκα από λάθος των αρχών του Πέρες Χιμένες του λιμανιού της Γκουάιρα), με συνέλαβε το FBI στον Παναμά, κλπ.
Άρχισα να μαθαίνω ότι ο Λένιν, και όλα όσα είχαν σχέση με αυτόν, ήταν κάτι πολύ σοβαρό. Πολύ σοβαρό.

Πρώτη έκδοση του βιβλίου

Από:  Un libro rojo para Lenin (Ένα κόκκινο βιβλίο για τον Λένιν), Αβάνα 1973

Το 1970, με την ευκαιρία συμπλήρωσης 100 χρόνων από τη γέννηση του Λένιν, ο διευθυντής της Casa de las Américas, Ρομπερτο Φερνάντες Ρεταμάρ, κάλεσε ποιητές από διάφορες χώρες να γράψουν για τον πρωτεργάτη της μπολσεβίκικης επανάστασης. Προκρίθηκαν δύο έργα, του Ρόκε Ντάλτον από το Ελ Σαλβαδόρ και του Ρενέ Ντεπέστρ από την Αϊτή. Η ποιητική συλλογή του Ντάλτον εμπλουτίστηκε με επιπλέον υλικό, όπως αποσπάσματα από έργα του Λένιν και κείμενα άλλων προσωπικοτήτων για τον Λένιν, μέχρι να φτάσει το βιβλίο στην τελική μορφή του το 1973, όταν ο ποιητής βρισκόταν στο Βιετνάμ. Στο βιβλίο περιλαμβάνεται το παραπάνω ποίημα που είχε γράψει ο Ρόκε Ντάλτον το 1957, όταν βρισκόταν στη Σοβιετική Ένωση προσκεκλημένος σε φοιτητικό φεστιβάλ των κομμουνιστικών νεολαιών. Αυτό το ταξίδι είχε καθοριστική επίδραση στην ιδεολογική αλλά και λογοτεχνική διαμόρφωση του νεαρού φοιτητή από το Ελ Σαλβαδόρ, καθώς γνώρισε συγγραφείς όπως Μιγέλ Άνχελ Αστούριας, ο Ναζίμ Χικμέτ, ο Γκράχαμ Γκριν και ο Χουάν Χέλμαν.

Ο Roque Dalton García γεννήθηκε το 1935 στο Σαν Σαλβαδόρ και στρατεύτηκε πολιτικά από τα φοιτητικά του χρόνια. Πέρασε πολλά χρόνια εξόριστος σε διάφορες χώρες και έζησε πολλά από αυτά στην Κούβα, όπου έγραψε τα σημαντικότερα έργα του. Το 1973 επέστρεψε στην πατρίδα του για να συμμετάσχει στον ένοπλο αγώνα ανατροπής της δικτατορίας. Το 1975 κατηγορήθηκε από τους συντρόφους του ως ρεβιζιονιστής και κατάσκοπος και εκτελέστηκε, σε ηλικία μόλις 40 ετών. Πολιτικά θεωρείται ετερόδοξος κομμουνιστής καθώς δεν απαρνήθηκε ποτέ τις χριστιανικές καταβολές του. Το έργο του, αποτελούμενο από 13 ποιητικές συλλογές, ένα μυθιστόρημα και πολυάριθμα δημοσιογραφικά άρθρα και δοκίμια, χαρακτηρίζεται από ρομαντισμό, ειρωνεία, αυτοσαρκασμό, αίσθημα αυτοθυσίας και πολιτική δέσμευση. Αναγνωρίστηκε κυρίως μετά τον θάνατό του.

Η μέρα που ο πάπας Ιωάννης Παύλος Β' ταπείνωσε τον αρχιεπίσκοπο Ρομέρο στο Βατικανό

Στις 23 Μαΐου η καθολική εκκλησία ανακήρυξε την οσιοποίηση [1] του Αρχιεπισκόπου του Ελ Σαλβαδόρ Όσκαρ Ρομέρο (1917-1980), δολοφονημένου από τα τάγματα θανάτου κατά τη διάρκεια του αιματηρού εμφυλίου πολέμου στη χώρα της Κεντρικής Αμερικής. Η σχετική τελετή έγινε στην πρωτεύουσα Σαν Σαλβαδόρ, παρουσία 250.000 ανθρώπων. Η τιμή, εκτός από συμβολική δικαίωση του αγωνιστή ιερέα και (μερική) αποκατάσταση της λεγόμενης Θεολογίας της Απελευθέρωσης [2], αποτελεί και μια ελάχιστη ηθική ικανοποίηση για τα φτωχά λαϊκά στρώματα. Ωστόσο, το Βατικανό δεν κρατούσε πάντα ανεκτική στάση απέναντι σε πρωτοπόρους και αγωνιστές κληρικούς. Αποκαλυπτικό είναι το παρακάτω άρθρο του Iván Gallo.


Ο αρχιεπίσκοπος του Ελ Σαλβαδόρ που μόλις ανακηρύχθηκε όσιος, ταξίδεψε στη Ρώμη με στοιχεία για τις διώξεις της δικτατορίας στους ιερείς. Ο πάπας τον κακομεταχειρίστηκε. Τρεις μήνες μετά ο μονσενιόρ [3] Ρομέρο δολοφονήθηκε.

Πριν οι ερπίστριες ενός τανκ περάσουν πάνω από το πρόσωπο του σαλβαδορένιου ιερέα Οκτάβιο Ορτίς, ένας δήμιος του είχε κόψει το λαιμό με ένα μαχαίρι. Οι παραστρατιωτικές ομάδες που υποστήριζαν τη δικτατορία του στρατηγού Κάρλος Ουμπέρτο Ρομέρο Μένα, τον είχαν κατηγορήσει ότι βοηθούσε και ανήκε στο αντάρτικο του Μετώπου Φαραμπούντο Μαρτί. Με τον Ορτίς, γίνονταν πέντε οι άνθρωποι της θρησκείας που δολοφονήθηκαν το 1979 κάτω από το σύνθημα: "Κάντε πατρίδα, σκοτώστε έναν παπά".

Η άκρα δεξιά που διέταζε στο Ελ Σαλβαδόρ επέλεγε να αντιμετωπίσει με αίμα και φωτιά τους απεσταλμένους της Θεολογίας της Απελευθέρωσης δολοφονώντας κληρικούς. Ο αρχιεπίσκοπος του Ελ Σαλβαδόρ, Όσκαρ Ρομέρο, ήθελε να σταματήσει  τις διώξεις που υφίσταντο οι ιερείς στη χώρα του και ταξίδεψε στη Ρώμη, για συνέντευξη με τον πρόσφατα ανακηρυγμένο πάπα Ιωάννη Παύλο τον Β'. Ήταν ο ιεραρχικά ανώτερός του και όφειλε να καταγγείλει τις θηριωδίες που διαπράττονταν κατά της καθολικής εκκλησίας και των ιεραρχών της.

Ο μονσενιόρ Ρομέρο έφτασε με επιβεβαιωμένο ραντεβού στο παπικό γραφείο αλλά δεν έγινε δεκτός. Οι βοηθοί του ποντίφικα τα κανόνισαν έτσι ώστε η συνάντηση να μην πραγματοποιηθεί. "Ξέρεις πια ότι τα ιταλικά ταχυδρομεία είναι καταστροφή", ήταν η φράση που του έδωσαν σαν δικαιολογία. Του έκλεισαν όλες τις πόρτες στα μούτρα.

Στο γραφείο του πάπα Ιωάννη Παύλου Β'

Για να μην παραιτηθεί επιστρέφοντας στο Ελ Σαλβαδόρ χωρίς να έχει μιλήσει με τον Ιωάννη Παύλο Β', ο αρχιεπίσκοπος Ρομέρο έκανε ότι θα έκανε οποιοσδήποτε προσκυνητής που ταξίδευε στη Ρώμη για να γνωρίσει τον πάπα: ξημερώθηκε την Κυριακή για να βρεθεί στην πρώτη σειρά στην πλατεία του Αγ. Πέτρου περιμένοντας να τον χαιρετίσει. Όταν έφτασε η στιγμή να του δώσει το χέρι του είπε απλά: "Είμαι ο αρχιεπίσκοπος του Ελ Σαλβαδόρ και είναι ανάγκη να σας μιλήσω". Χωρίς άλλη επιλογή, ο πάπας του παραχώρησε ακρόαση για την επόμενη ημέρα.

Ο Ρομέρο έβαλε πάνω στο γραφείο ένα κουτί με τα έγγραφα και τις εκθέσεις που αποκάλυπταν τις βιαιότητες, τις συκοφαντίες, την εκστρατεία δυσφήμισης που η κυβέρνηση του στρατηγού Ρομέρο Μένα είχε εξαπολύσει κατά της εκκλησίας του Ελ Σαλβαδόρ.

Ανυπόμονος, σχεδόν περιφρονητικά ο πάπας του απαντάει: "Σας έχω ήδη πει ότι δε θα κατηγορηθούν με τέτοια χαρτιά! Δεν έχουμε εδώ χρόνο για να διαβάζουμε τέτοια πράγματα".

Έκπληκτος, με δάκρυα στα μάτια, ο επίσκοπος του Ελ Σαλβαδόρ άνοιξε το φάκελο που φυλούσε τη φωτογραφία του παραμορφωμένου προσώπου του ιερέα Οκτάβιο Ορτίς. Του διηγήθηκε την ιστορία της αγροτικής καταγωγής του παπά, το απόγευμα που τον χειροτόνισε, τη μέρα που συνελλήφθη από την κυβέρνηση επειδή απλά δίδασκε στους νέους μιας ταπεινής γειτονιάς του Σαν Σαλβαδόρ το ευαγγέλιο. "Τον σκότωσαν με αγριότητα και μέχρι και είπαν ότι ήταν αντάρτης..."  Βλέποντας λοξά τη φωτογραφία, ο Κάρολος Βοϊτίλα τον ρώτησε: "Και ίσως δεν ήταν;"

Ο αρχιεπίσκοπος Ρομέρο τα ανέχτηκε όλα. Η συμβουλή του πάπα δεν μπορούσε να είναι πιο συγκλονιστική: να χτίσει γέφυρες με τη δικτατορία και του θύμισε ότι ο Στρατηγός είναι καθολικός, και γι' αυτό κάτι καλό θα έχει.

Ο Όσκαρ Ρομέρο νεκρός (24/3/21980)

Εγκαταλειμμένος από την εκκλησία του, ο επίσκοπος σκληραίνει ακόμα περισσότερο την ομιλία του καταγγέλοντας την αδικία και την καταπίεση του στρατού και την αχόρταγη πείνα της "αυτοκρατορίας της κόλασης", χαρακτηρισμός που έδινε στους γαιοκτήμονες. Οι απειλές αυξάνουν μέχρι ο στενός του κύκλος αποφασίζει, ως επισφαλές μέτρο ασφαλείας, να περιορίσει τις λειτουργίες του στο ακροατήριο του νοσοκομείου καρκινοπαθών "Θεία Πρόνοια". Αλλά οι δήμιοι έφτασαν μέχρι εκεί. Στις 24 Μαρτίου 1980, τρεις μήνες μετά την επίσκεψη στο παπικό γραφείο, ένας ελεύθερος σκοπευτής, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, του καρφώνει μια σφαίρα στην καρδιά. 

Το Βατικανό έμεινε σιωπηλό, αλλά η Λατινική Αμερική τον υιοθέτησε ως άγιο των καταπιεσμένων. 35 χρόνια μετά, αφού η υπόθεση της αγιοποίησής του είχε κολλήσει λόγω μη ενδιαφέροντος της παπικής εξουσίας του Ιωάννη Παύλου Β' για τους ιερείς του κινήματος της Θεολογίας της Απελευθέρωσης, και με την συνένοχη παρεμπόδιση της διαδικασίας από τους κολομβιανούς καρδιναλίους Αλφόνσο Λόπες Τρουχίγιο και Ντάριο Καστριγιόν, ο αρχιεπίσκοπος Όσκαρ Ρομέρο οσιοποιήθηκε στην ίδια τη γη όπου έδωσε τη μεγάλη μάχη για να κάνει πραγματικότητα το λόγο του ευαγγελίου.

Πηγή: Las2orillas.co

[1] Η Καθολική Εκκλησία έχει καθιερώσει τέσσερις βαθμούς αγιοσύνης. Για τους δύο πρώτους, "Δούλος του Θεού" και "Σεβάσμιος", αρκούν θετικές μαρτυρίες σχετικά με τον ενάρετο βίο του υποψηφίου. Για τους δύο επόμενους, "Όσιος" (beato) και "Άγιος" (santo), προβλέπεται πιο αυστηρή και χρονοβόρα διαδικασία. Κατά κανόνα  απαιτούνται είτε αποδεδειγμένα θαύματα είτε ο δρόμος του μαρτυρίου.  

[2] Θεολογικό ρεύμα με επιρροή στη Λατινική Αμερική από τη δεκαετία του '60, που συνδυάζει το χριστιανικό δόγμα με κοινωνικά και πολιτικά χαρακτηριστικά. Την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου οι εκπρόσωποί της θεωρούνταν μαύρα πρόβατα του Βατικανού.

[3] Ιερατικός τίτλος της καθολικής εκκλησίας.

Σχετική ανάρτηση: 

Oscar Romero (1917 – 1980)

Φόρος τιμής στον Ρόκε Ντάλτον στην Αβάνα

Οδός J 164, Βεδάδο, Αβάνα: διαμέρισμα του Ρόκε Ντάλτον.

"Δύο πατρίδες έχω εγώ την Κούβα και τη δική μου". Αυτό μπορεί να διαβάσει κανείς από τις 11 το πρωί σήμερα [1] σε μια σεμνή πλακέτα και μας θυμίζει ότι εδώ έζησε ο ποιητής, επαναστάτης και σαλβαδορένιος: Roque Dalton.

Τα χέρια της Αϊδα Κάνιας, συντρόφισσάς του και μητέρας του Ροκίτο, του Χόρχε και του Χουάν Χοσέ, και του Ρομπέρτο Φερνάντες Ρεταμάρ [2] σηκώνουν ένα κίτρινο πανί, και συγκινημένος, ο Ρομπέρτο διάβασε το κείμενο και μας θύμισε ότι ο Ρόκε δεν είχε γίνει ακόμα 40 ετών [3] όταν δολοφονήθηκε από αυτούς που αποκαλούνtαν "συντρόφοι του" και πώς προσπάθησαν να σπιλώσουν με ατιμίες και ψέμματα την ψυχή του ολοκληρωμένου επαναστάτη.

Μένει ακόμα η μάχη για να διαλευκανθεί πλήρως η δολοφονία του.

Από το χέρι του Πάκο Ιγνάσιο Τάιμπο [4] έχουμε ταξιδέψει στα βήματα της ζωής του, της πλήρους από περιπέτειες και ποίηση, και τις κουβανικές διαδρομές του που μας έχουν διηγηθεί ο Βίκτορ Κασάους και ο Γκιγιέρμο Ροντρίγκες Ριβέρα σε μια κατάμεστη Casa de las Américas, μια ανάμνηση εκρηκτική, συναρπαστική, ζωντανή. Αλλά σήμερα, βλέποντάς μας να τον επευφημούμε, θα πρέπει να είναι ευτυχισμένος και γελαστός... γιατί ο Ρόκε Ντάλτον συμπληρώνει 80 χρόνια.

Ομιλία του Roque Dalton στην Casa de las Américas

[1] Το άρθρο γράφηκε 14 Μάη 

[2] Roberto Fernández Retamar (1930): Σπουδαίος κουβανός ποιητής και εν ενεργεία πρόεδρος του πολιτιστικού ιδρύματος Casa de las Américas, με μεγάλο κύρος και επιρροή στη Λατινική Αμερική.

[3] Ο Ντάλτον δολοφονήθηκε στις 10/5/1975, 4 ημέρες πριν γίνει 40 ετών. Σύμφωνα με την επικρατούσα εκδοχή από συντρόφους του στην επαναστατική οργάνωση ERP.  

[4] Εννοεί εκπομπή με θέμα τη ζωή του Ρόκε Ντάλτον στα πλαίσια της σειράς ντοκιμαντέρ Los Nuestros του Telesur, και παρουσιαστή το γνωστό μεξικανό συγγραφέα.

Πηγή: Cubadebate

Σχετική ανάρτηση:
Το Ελ Σαλβαδορ τιμά τον ποιητή Ρόκε Ντάλτον

Το Ελ Σαλβαδορ τιμά τον ποιητή Ρόκε Ντάλτον

Την προηγούμενη Παρασκευή το κοινοβούλιο του Ελ Σαλβαδόρ κήρυξε την 14η του Μάη Εθνική Ημέρα Ποίησης, για να τιμήσει τη μνήμη του σπουδαίου ποιητή και πολιτικού αγωνιστή Ρόκε Ντάλτον.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση του κυβερνώντος Μετώπου Φαραμπούντο Μαρτί (FMLN) - πρώην αντάρτικη οργάνωση που εξελίχθηκε σε πολιτικό κόμμα μετά τη λήξη του εμφυλίου - η απόφαση αυτή πάρθηκε με την ευκαιρία της 38ης επετείου της δολοφονίας του ποιητή. Υπερψηφίστηκε από 47 από τα 84 μέλη του κοινοβουλίου. Μόνο το αντιπολιτευόμενο δεξιό κόμμα ARENA δεν στήριξε την πρόταση.

Σύμφωνα με το βουλευτή του FMLN Γιοάλμο Καμπρέρα, "Η 14η Μαΐου, από σήμερα, αποτίει φόρο τιμής σε όλους τους σαλβαδοριανούς ποιητές, αλλά βασικά στον αείμνηστο, τον αθάνατο Ρόκε Ντάλτον".