Στον οικονομικό τομέα ο αρχηγός είναι μόνιμα ο κύριος υποστηρικτής του
λατιφούντιου [1]. Παρότι μερικές φορές κηρύσσονται εχθροί της ιδιοκτησίας, σχεδόν
δεν υπάρχει αρχηγός που να μην καταλήγει στη μεγαλογαιοκτησία. Το βέβαιο είναι ότι η στρατιωτική εξουσία φέρνει μοιραία
μαζί της το έγκλημα του σφετερισμού της γης· αδιάφορα αν λέγεται
στρατιώτης, αρχηγός, βασιλιάς ή αυτοκράτορας: δεσποτισμός και λατιφούντιο είναι όροι ταυτόσημοι. Και είναι
φυσικό, τα οικονομικά και πολιτικά δικαιώματα να μπορούν να διατηρηθούν και να
προστατευτούν μόνο μέσα σε ένα καθεστώς ελευθερίας. Ο απολυταρχισμός οδηγεί μοιραία στην αθλιότητα των πολλών και στην
επιδειξιομανία και την κατάχρηση από τη μεριά των λίγων. Μόνο η δημοκρατία,
παρά τα ελαττώματά της, μπόρεσε να μας πλησιάσει στις καλύτερες πραγματώσεις
κοινωνικής δικαιοσύνης, τουλάχιστον η δημοκρατία πριν εκφυλιστεί στους ιμπεριαλισμούς
των πολύ πλούσιων δημοκρατιών περιστοιχισμένων από εξαθλιωμένους λαούς. Εν πάση
περιπτώσει, σ’ εμάς ο αρχηγός και η
στρατιωτική κυβέρνηση συνεργάστηκαν στην ανάπτυξη των λατιφουντίων.
Οποιαδήποτε επιφανειακή εξέταση των τίτλων ιδιοκτησίας των μεγάλων γαιοκτημόνων
μας θα αρκούσε για να αποδείξει ότι οφείλονται αρχικά στις παροχές του
Ισπανικού Στέμματος, και μετά σε χορηγίες και παράνομες χάρες σε μεσάζοντες
στρατηγούς από τις ψευτοδημοκρατίες μας. Οι
παροχές και οι χορηγήσεις εκχωρήθηκαν, σε κάθε βήμα, χωρίς να ληφθούν υπόψη τα
δικαιώματα ολόκληρων πληθυσμών ιθαγενών ή μιγάδων, αδύναμων να υπερασπιστούν τα
εδάφη τους[2].
José Vasconcelos,
διάλεξη για τον «Εθνικισμό στη Λατινική Αμερική», περιοδικό Amauta.
Αυτό το απόσπασμα από ομιλία του
σπουδαίου Μεξικανού διανοούμενου και πολιτικού, εκπροσώπου του ρεύματος του ιθαγενισμού, παραθέτει ο José Carlos Mariategui στο δοκίμιό του για το «Ζήτημα της Γης»,
που συμπεριλαμβάνεται στα «Επτά Δοκίμια για την Ερμηνεία της Περουβιανής Πραγματικότητας
[3]. Ο μεγάλος Περουβιανός μαρξιστής διανοούμενος, σύγχρονος και ισάξιος του
Γκράμσι στη Λατινική Αμερική και πνευματικός πατέρας της νεότερης γενιάς
επαναστατών, όπως ο Τσε Γκεβάρα, ερμηνεύει με ταξικά κριτήρια στο μνημειώδες
πολιτικό έργο του, γραμμένο το 1925, την ιστορία όχι μόνο του Περού αλλά
ολόκληρης της Λατινικής Αμερικής.
