Ο φίλος μου ο Φιντέλ

Του Frei Betto (1)

Έχω χάσει ένα μεγάλο φίλο. Η τελευταία μας συνάντηση ήταν στις 13 Αυγούστου, όταν συμπλήρωσε τα 90 χρόνια. Με δέχτηκε στο σπίτι του, στην Αβάνα, και το απόγευμα πήγαμε στο θέατρο Καρλ Μαρξ, όπου τιμήθηκε με μια μουσική εκδήλωση. Παρόλο που είχε τον οργανισμό του εξασθενημένο, περπάτησε χωρίς βοήθεια από την είσοδο του θεάτρου μέχρι τη θέση του.

Με τον Φιντέλ φεύγει ο τελευταίος μεγάλος πολιτικός ηγέτης του 20^ου αιώνα, και ο μοναδικός που πέτυχε να επιβιώσει περισσότερα από 50 χρόνια το έργο του: η Κουβανική Επανάσταση. Χάρη σ’ αυτήν το μικρό νησί έπαψε να είναι ο οίκος ανοχής της Καραϊβικής, υπό την εκμετάλλευση της μαφίας, για να γίνει ένα έθνος αξιοσέβαστο, κυρίαρχο και αλληλέγγυο, το οποίο διατηρεί επαγγελματίες της υγείας και της εκπαίδευσης σε περισσότερες από εκατό χώρες, μεταξύ αυτών και της Βραζιλίας.

Γνώρισα τον Φιντέλ το 1980, στη Μανάγκουα. Αυτό που τραβούσε την προσοχή εκ πρώτης όψεως ήταν η μεγαλοπρέπειά του. Φαινόταν μεγαλύτερος απ’ όσο ήταν, και η στρατιωτική στολή τον επένδυε με έναν συμβολισμό που εξέπεμπε εξουσία και αποφασιστικότητα. Έδινε την εντύπωση ότι οποιαδήποτε θέση θα ήταν υπερβολικά στενή για την κορμάρα του. Όταν έμπαινε σε ένα χώρο ήταν λες και όλος ο χώρος ήταν κατειλημμένος από την αύρα του. Όλοι περίμεναν ότι αυτός θα έπαιρνε την πρωτοβουλία, θα διάλεγε το θέμα της συζήτησης, θα έκανε μια πρόταση ή θα έριχνε μια ιδέα, ενώ αυτός επέμενε στην ψευδαίσθηση ότι η παρουσία του ήταν μια ακόμα και να τον αντιμετώπιζαν χωρίς τελετές και ρεβεράντζες. Όπως στο τραγούδι του Κόουλ Πόρτερ, αυτός έπρεπε να ερωτηθεί αν τυχόν δεν ήταν περισσότερο ευτυχισμένος ως ένας απλός άνθρωπος του αγρού, χωρίς τη φήμη με την οποία ήταν επενδυμένος. Σε κάποια περίσταση ο κολομβιανός συγγραφέας Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, του οποίου ήταν μεγάλος φίλος, τον ρώτησε αν αισθανόταν την έλλειψη από κάτι και ο Φιντέλ απάντησε: «Η εξουσία να με αφήσει ήσυχο, ανώνυμο, σε μια γωνία».

Άλλη λεπτομέρεια που εκπλήσσει στον Φιντέλ είναι η χροιά της φωνής του. Ο οξύς τόνος της έκανε αντίθεση με τη σωματική ευρωστία του. Μερικές φορές μιλούσε τόσο απαλά που οι συνομιλητές του έπρεπε να του δώσουν πολλή προσοχή. Και όταν μιλούσε δεν του άρεσε να τον διακόπτουν. Αλλά δε μονοπωλούσε το λόγο. Ποτέ δεν έχω γνωρίσει κανέναν που να μου άρεσε τόσο να συζητώ μαζί του. Με την προϋπόθεση να μην ήταν συναντήσεις πρωτοκόλλου, στις οποίες τα διπλωματικά ψέματα ηχούν σαν απόλυτες αλήθειες. Ο Φιντέλ δεν ήξερε να δεχτεί ένα άτομο για μόνο δέκα ή είκοσι λεπτά.

Μετά από πρόσκληση των επισκόπων της χώρας του και του ίδιου του Φιντέλ, μεσολάβησα στο ζήτημα της θρησκευτικής ελευθερίας στην Κούβα, που διευκολύνθηκε από τη συνέντευξη που περιέχεται στο βιβλίο «Ο Φιντέλ και η θρησκεία», στο οποίο ο κομμουνιστής ηγέτης εκτιμά θετικά το θρησκευτικό φαινόμενο.  

Δεν θα ήξερα να πω πόσες ιδιωτικές συζητήσεις είχα με το Φιντέλ. Κάτι περίεργο είναι ότι αυτός ο άνδρας, ικανός να διασκεδάσει ένα πλήθος για τρεις ή τέσσερις ώρες, σιχαινόταν, όπως κι εγώ, να μιλά από το τηλέφωνο. Τις λίγες φορές που τον βρήκα στη συσκευή ήταν πολύ φειδωλός.

Τα συχνά ταξίδια μου στην Αβάνα έκαναν πιο στενούς τους δεσμούς της φιλίας μας. Στην εισαγωγή που γενναιόδωρα έγραψε για την βιογραφία μου, που βγαίνει αυτή τη βδομάδα από τις εκδόσεις Civilización Brasileña, ο Φιντέλ υπογραμμίζει ότι υπερασπίζομαι την Κούβα «χωρίς να παύω να υποστηρίζω απόψεις αντίθετες ή διαφορετικές από τις δικές μας». Κατά τη δεκαετία του 1980, όταν εξέφρασα κριτική στην Επανάσταση, ο κομαντάντε απάντησε: «Είναι δικαίωμά σου. Κάτι περισσότερο: Είναι καθήκον σου».

Όλες τις φορές που τον επισκεπτόμουν στο σπίτι του, αφού άφησε την κυβέρνηση, του έφερνα πικρές σοκολάτες, τις αγαπημένες του, κάστανα και βιβλία στα ισπανικά περί κοσμολογίας και αστροφυσικής. Συζητούσαμε γύρω από την παγκόσμια πολιτική συγκυρία, τον θαυμασμό του για τον πάπα Φραγκίσκο και, ιδιαίτερα, για την κοσμολογία. Του διηγήθηκα ότι όταν επισκέφτηκα τον Όσκαρ Νιμέγιερ, λίγο πριν το θάνατο του βραζιλιάνου αρχιτέκτονα, ήδη εκατονταετή, μου είπε αυτό, αστειευόμενος, ότι κάθε εβδομάδα συγκέντρωνε στο γραφείο του μια ομάδα φίλων για να του κάνουν μάθημα κοσμολογίας. Το γεγονός ότι δύο διαπρεπείς κομμουνιστές ενδιαφέρονται τόσο για το θέμα, σχολίασα με το Φιντέλ, με έκανε να θυμηθώ μια σκηνή από την ταινία «Η θεωρία των πάντων", στην οποία ο πρωταγωνιστής που υποδύεται τον διάσημο άγγλο φυσικό Στίβεν Χόκινγκ, τότε ακόμα φοιτητή στο Κέμπριτζ, ρωτάει μια κοπέλα με την οποία ξεκινά ένα ειδύλλιο: «Τι σπουδάζετε εσείς; Ιστορία, απαντά αυτή. Αυτός της λέει: Εγώ σπουδάζω κοσμολογία. Τι είναι αυτό;, ρωτάει αυτή. Και αυτός απαντά: Μια θρησκεία για έξυπνους άθεους».

Πιστεύω προσωπικά ότι ο Φιντέλ, εσωτερικός μαθητής σε εκκλησιαστικά σχολεία για δέκα χρόνια, εγκατέλειψε την χριστιανική πίστη όταν ασπάστηκε τον μαρξισμό. Εδώ και μερικά χρόνια μου έχει μείνει η καθαρή εντύπωση ότι έγινε αγνωστικός. Πολλές φορές μου ζήτησε, όταν αποχαιρετιόμασταν: «Προσευχήσου για μας». Έχω τη βεβαιότητα ότι ο Φιντέλ έζησε μέχρι το τέλος ευτυχισμένα με τη συνοχή της ζωής του.       

Πηγή: Cubadebate.cu 

(1) Το πιο πάνω κείμενο γράφηκε λίγο μετά το θάνατο του Φιντέλ, στις 25 Νοέμβρη 2016. Η φωτό είναι αρχείου από παλιότερη επίσκεψη του Μπέτο στην Αβάνα.

O Frei Betto (1944) είναι Βραζιλιάνος συγγραφέας, πολιτικός ακτιβιστής και θεολόγος, εκπρόσωπος της λεγόμενης Θεολογίας της Απελευθέρωσης, ενός κοινωνικοθεολογικού ρεύματος κοντά στον απλό λαό και φιλικό προς την αριστερά στη Λατινική Αμερική από τη δεκαετία του '60. Φυλακίστηκε 4 χρόνια κατά τη διάρκεια της δικατορίας στη Βραζιλία. Ταξίδεψε στην Κούβα και πήρε πολλές συνεντεύξεις από τον Φιντέλ Κάστρο, καρπός των οποίων ήταν το βιβλίο "Φιντέλ και θρησκεία". Συνεργάστηκε με την κυβέρνηση του Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα.

Ο αποκλεισμός κατά της Κούβας, του Φρέι Μπέτο

Frei Betto

Πριν βγει ο Οκτώβρης η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ θα ψηφίσει, για άλλη μια φορά, την πρόταση να σταματήσει ο αποκλεισμός των ΗΠΑ στην Κούβα, όπως γίνεται εδώ και 25 χρόνια.

Την προηγούμενη χρονιά, από τις 193 χώρες μέλη του ΟΗΕ, οι 191 ενέκριναν τον τερματισμό του αποκλεισμού. Μόνο δύο ψήφισαν κατά: οι ίδιες οι ΗΠΑ και το Ισραήλ. 

Είναι τουλάχιστον αντιφατικό η βορειοαμερικανική κυβέρνηση να έχει τοποθετηθεί κατά δεδομένου ότι ο πρόεδρος Ομπάμα είναι δηλωμένα αντίθετος στην τιμωρία που έχει επιβληθεί στην Κούβα από το 1962.

Η άρση αυτού του μέτρου δεν εξαρτάται από τον επικεφαλής της εκτελεστικής εξουσίας στις ΗΠΑ αλλά εξαρτάται από το Κογκρέσο, που κυριαρχείται τώρα από τους ρεπουμπλικάνους. Και έως τώρα οι βουλευτές έχουν προτιμήσει να αναβάλουν το ζήτημα.

Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά σε μια τρομερή κατάσταση: ο πρόεδρος των ΗΠΑ αποκαθιστά τις διπλωματικές σχέσεις της χώρας του με την Κούβα, χάρη στη μεσολάβηση του πάπα Φραγκίσκου, και τα μέλη του κογκρέσου επιμένουν να διατηρούν την κύρωση που τόσες ζημιές προκαλεί στην οικονομία και την ζωή του κουβανικού λαού.

Εξαιτίας των περιορισμών στις εμπορικές σχέσεις ανάμεσα στις δύο χώρες η Κούβα αναγκάζεται να εισάγει προϊόντα από πιο απομακρυσμένες αγορές, προσαυξάνοντας την τιμή του φορτίου. Και δεν μπορεί να αποκτήσει φάρμακα ούτε προϊόντα υψηλής τεχνολογίας που κατασκευάζονται μόνο στις ΗΠΑ. Η ζημιά έχει υπολογιστεί σε 100 δισεκατομμύρια δολάρια κατά τη διάρκεια των τελευταίων 54 ετών.

Όταν ρώτησα το Φιντέλ, το Φλεβάρη του προηγούμενου έτους, πώς έβλεπε αυτός την αποκατάσταση των σχέσεων με τον ισχυρό γείτονα από το Βορρά, το ξεκαθάρισε ότι ακόμα είναι νωρίς για να πανηγυρίσουμε. Εκκρεμούν η άρση του αποκλεισμού και η επιστροφή της ναυτικής βάσης του Γκουαντάναμο, που χρησιμοποιείται σήμερα από την κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών ως φυλακή για υποτιθέμενους τρομοκράτες οι οποίοι απήχθησαν σ’ όλο τον κόσμο από πράκτορες ασφαλείας των ΗΠΑ, στο περιθώριο όλης της διεθνούς νομοθεσίας.

Για να πάρετε μια ιδέα του τι εστί ο αποκλεισμός – καταδικασμένος από τους τρεις τελευταίους πάπες και από την επισκοπή της Κούβας – αρκεί να πούμε ότι ένα ζευγάρι από τη Νέα Υόρκη μπορεί να αγοράσει, σ’ ένα ταξιδιωτικό γραφείο της Πέμπτης Λεωφόρου, ένα εισιτήριο ταξιδιού για να επισκεφτεί το Ιράν, ακόμα και τη Βόρεια Κορέα, αλλά όχι την Κούβα. Ο αποκλεισμός το απαγορεύει. Τα ταξίδια των βορειοαμερικανών στο νησί της Καραϊβικής επιτρέπονται μόνο κάτω από ένα σύνολο εξαιρέσεων, όπως οικογενειακοί δεσμοί, ιατρική θεραπεία, θρησκευτικοί λόγοι, ακαδημαϊκή έρευνα κλπ.

Σε κάποια περίσταση ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ταξίδεψε από την Αβάνα στη Νέα Υόρκη και έφερνε στη βαλίτσα του μια κουβανική παραγγελία: ν’ αποκτήσει το ανταλλακτικό μιας κινηματογραφικής μηχανής που κατασκευάστηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες τη δεκαετία του 1950. Ο Γκάμπο έκανε το αίτημα στο κατάστημα που πουλά εξαρτήματα παλιού κινηματογραφικού εξοπλισμού. Κατέγραψε τον κωδικό του μηχανήματος και συμφώνησε να επιστρέψει την επόμενη μέρα για να μάθει αν είχε βρεθεί το ανταλλακτικό. Ναι, ήταν διαθέσιμο στο κατάστημα, αλλά του είπαν ότι δεν μπορούσαν να του το πουλήσουν, γιατί γνώριζαν ότι επρόκειτο για μια συσκευή σε ιδιοκτησία κουβανών και γι’ αυτό ο νόμος του αποκλεισμού απαγόρευε την διάθεση.

Μετά την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων ανάμεσα στις δύο χώρες, και με περισσότερο από ένα εκατομμύριο κουβανούς να μένουν στις ΗΠΑ, μόνο η συντηρητική έλλειψη κοινής λογικής εξηγεί τη διατήρηση αυτής της κύρωσης.

 
Πηγή: Cubadebate

Ο Φιντέλ δέχτηκε τον Φρέι Μπέτο στην Αβάνα

Ο κουβανός πρώην πρόεδρος Φιντέλ Κάστρο υποδέχτηκε στο σπίτι του στην Αβάνα το βραζιλιάνο διανοούμενο Φρέι Μπέτο, σύμφωνα με δημοσίευμα της κουβανικής εφημερίδας Granma.

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της προηγούμενης Δευτέρας, σύμφωνα με το λιτό δημοσίευμα στην ηλεκτρονική πύλη της εφημερίδας. Μεταξύ άλλων, οι δύο άνδρες μίλησαν για τη συνάντηση που είχε ο βραζιλιάνος θεολόγος τον Απρίλη του 2014 με τον πάπα Φραγκίσκο.

Πρόκειται για τη δεύτερη είδηση που δημοσιεύουν τις τελευταίες μέρες τα επίσημα κουβανικά μέσα σχετικά με τον 88χρονο Φιντέλ Κάστρο. Η κουβανική τηλεόραση αποκάλυψε το βράδυ της Κυριακής επιστολή στην οποία ο πρώην ηγέτης της Κούβας τοποθετήθηκε για πρώτη φορά σχετικά με την ιστορική προσέγγιση ανάμεσα στην Κούβα και της Ηνωμένες Πολιτείες τον προηγούμενο Δεκέμβριο.

Στο κείμενο που απευθύνεται στην Ομοσπονδία Πανεπιστημιακών Φοιτητών (FEU), ο Κάστρο υπογραμμίζει ότι δεν εμπιστεύεται τον παλιό ιδεολογικό του αντίπαλο, αλλά υποστήριζε σιωπηρά τον επίκαιρο διάλογο για την αποκατάσταση των διπλωματικών σχέσεων. Ταυτόχρονα, ξεκαθάρισε ότι ο ίδιος δε συμμετείχε στις επαφές με την κυβέρνηση των ΗΠΑ.

"Δεν εμπιστεύομαι την πολιτική των Ηνωμνων Πολιτειών ούτε έχω ανταλλάξει λέξη μαζί τους, χωρίς αυτό να σημαίνει, ούτε πολύ ούτε λίγο, ότι απορρίπτω μια ειρηνική λύση στις πολεμικές συγκρούσεις και κινδύνους", γράφει χαρακτητιστικά στην επιστολή.

Το State Department χαρακτήρισε την Τρίτη "θετικό δείγμα" τα λόγια του ιστορικού ηγέτη της Κούβας και αναγνώρισε ότι ανάμεσα στις δύο πλευρές δεν υπήρχε εμπιστοσύνη.

"Πιστεύω ότι δικαιολογημένα μπορεί να λεχθεί ότι υπάρχει έλλειψη εμπιστοσύνης, αλλά εργαζόμαστε για να δημιουργήσουμε αυτή την εμπιστοσύνη", δήλωσε στην Ουάσινγκτον η εκπρόσωπος του Υπουργείου Εξωτερικών Jen Psaki.

Η απουσία του Φιντέλ Κάστρο τις τελευταίες εβδομάδες είχε γεννήσει εικασίες σχετικά με το ρόλο που θα μπορούσε να είχε παίξει στην ιστορική προσέγγιση ανάμεσα στην Ουάσινγκτον και την Αβάνα, μετά από 18 μήνες μυστικών συζητήσεων.

Ο αδερφός του Φιντέλ και νυν πρόεδρος, Ραούλ Κάστρο, και ο βορειοαμερικανός του ομόλογος, Μπάρακ Ομπάμα, ανακοίνωσαν στις 17 Δεκεμβρίου ότι οι δύο χώρες θα αποκαταστήσουν τις διπλωματικές τους σχέσεις. Αν και ο Φιντέλ έχει αποχωρίσει από την εξουσία από το 2006, η προσωπικότητά του συνεχίζει να έχει μεγάλη βαρύτητα στα πολιτικά πράγματα του νησιού.

Πηγή: La Jornada
(Η φωτό από προηγούμενη συνάντηση των δύο ανδρών, το Φλεβάρη του 2014)